إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَىٰ يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا

نماز مطلوب، عاشقانه، خالصانه و دائمى است. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: آنان كه نماز را به آخر وقت مى‌اندازند و فشرده مى‌خوانند، نماز منافقان را انجام مى‌دهند. قرآن نسبت به مؤمنان جمله‌ى‌ «أَقامُوا الصَّلاةَ» به كار مى‌برد ولى درباره‌ى منافقان جمله‌ى‌ «قامُوا إِلَى الصَّلاةِ» و تفاوت ميان‌ «أَقامُوا» و «قامُوا» تفاوت ميان برپاداشتن و به پا خاستن است.

وَمَا مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقَاتُهُمْ إِلَّا أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَبِرَسُولِهِ

از این آیه شریفه می توان نکات زیر را درک کرد

1- با كفر، كسالت و كراهت، اعمال خير پذيرفته نيست.

2- خداوند در قرآن، بارها منافق را كافر دانسته است.

3- متخلّفان از جنگ تبوك، به ظاهر مسلمان، ولى در باطن كافرند.

4- ارزش ‌دهنده به كارها، نيّت و نشاط و عشق است. (در داستان حضرت يوسف، يوسف و زليخا از نظر ظاهر و حركات فيزيكى، هر دو به طرف در مى‌دويدند، امّا انگيزه‌ى يكى فرار از گناه و انگيزه‌ى ديگرى گناه كردن بود. و اين است معناى نقش نيّت و انگيزه در اعمال انسان)

وَمَا كُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُدًا

این آیه نشان می دهد که عزت انسان باید حفظ شود نیز نباید در مسیر حق یاری گمراه کنندگان را پذیرفت هر کمکی شایسته قرار گیری در مسیر الهی نیست. اموالی که در راه خدا هزینه می شود باید قبلا لایق باشد هر مالی را نشاید در مسیر حق هزینه نمود. بزرگان دینی باید به این مهم توجهی عمیق و جدی داشته باشند مبادا اموالی را برای هزینه کردن در راه درست بپذیرند که مشکوک است. گمراه کنندگانی که اهل حق را یاری می کنند در نهایت به نفع گمراهی دیگران از این کمکها استفاده خواهند کرد.

قالَ يا قَوْمِ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ کُنْتُ عَلي‏ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ رَزَقَني‏ مِنْهُ رِزْقاً حَسَناً

این آیه شریفه نکات زیر قابل برداشت است

1- نبوّت بر اساس معجزه وبیّنه است. (قوانین بر پایه دلیل است)

2- انبیا علیهم السلام همه چیز را از خدا مى‌دانند.

3- گمان نکنیم زندگىِ خوب، با کم‌فروشى و حرام‌خوارى بدست مى‌آید، زیرا انبیا و اولیاى الهى بدون آلودگى به این گناهان، روزىِ نیکو داشته‌اند. (روزى نیکو آن است که بر اساس کم ‌فروشى و ظلم نباشد بلکه بر اساس لطف خدا باشد)

4- روزى انسان از خدا و به لطف اوست، نه به زرنگى.

الَّذينَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصيبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ

مصیبت‏هایى که از طرف اوست، تصرف مالک حقیقى و خداوند در مملوک خود است. اگر انسان بداند که خداوند حکیم و رحیم است و او نیز بنده‏اى بوده که قبلاً هیچ نبوده؛ و حتّى بعد از مراحلى هم چیز قابل ذکرى نبوده است؛ «لم یکن شیئاً مذکورا» خواهد پذیرفت که من باید در اختیار او باشم. او مرا از جماد به نبات، و از نبات به حیوان و از مرتبه‏ى حیوانیّت به انسانیّت سوق داده و این حوادث را براى رشد و ارتقاى من قرار داده است. همانگونه که ما دانه‏ى گندم را زیر فشار، آرد مى‏کنیم و بعد نیز در آتش تنور، تبدیل به نان مى‏کنیم تا مراحل وجودى او را بالا بریم.