به نام خدا 

?اجتهادات عمر و اتباع وي در مقابل نصّ صريح قرآن و سنّت نبوي (ص )

طلاق سوم و آنچه عمر بعد از آن پديد آورد 

طلاق سومى كه زن مطلقه براى طلاق دهنده جز با محلل شرعى ، حلال نمى شود، سومين طلاقى است كه قبل از آن مرد دو بار به زن طلاق داده خود رجوع كرده باشد.

به اين معنا كه يك بار طلاق داده و رجوع نموده بار دوم طلاق داده و رجوع كرده است ، سپس براى سومين بار كه طلاق دهد، ديگر براى او حلال نخواهد شد مگر اينكه شخصى به عنوان “محلّل” با زن مطلقه همبستر شود. اين همان “سه طلاقه” معروف است كه زن براى شوهر حلال نمى شود مگر اينكه شوهر ديگرى با وى تماس بگيرد. چنانكه در قرآن مجيد آمده است :

«اَلطَّلاقُ مَرَّتانِ فَاِمْساكٌ بِمَعْرُوفٍ اَوْ تَسْريحٌ بِاِحْسانٍ»

يعنى : «در طلاقى كه شوهر مى تواند رجوع كند، دو مرتبه است پس آنگاه كه طلاق داد يا رجوع و نگهدارى زن نمايد به خوشى و سازگارى ، يا رها كند و خير انديشى كند»

تا آنجا كه مى فرمايد: «فَاِنْ طَلَّقَها فَلا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتّىَتَنْكِحَ زَوْجاً غَيْرَهُ»

يعنى : «اگر زن خود را طلاق سوم داد ديگر براى او حلال نيست تا شويى ديگر او را بگيرد.»

معناى آيه شريفه كه به اذهان مى رسد همين است كه زمخشرى دانشمند و مفسر بزرگ سنّى تشريح كرده است و تمام مفسران شيعه و سنّى نيز گفته اند. ممكن نيست گفتار خداوند كه مى فرمايد: «فَاِنْ طَلَّقَها فَلا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ» شامل گفته كسى شود كه به همسرش مى گويد: “اَنْتِ طالِقٌ ثلاثاً». مگر اينكه پيش از آن ، دو بار با فاصله زنش را طلاق داده و بعد از هر كدام هم رجوع كرده باشد. چنانكه پوشيده نيست . 

ولى عمر بن خطاب در ايام خلافتش ديد كه مردان پى در پى زنان خود را به لفظ واحد طلاق مى گويند، او هم خواست آنها را به عملشان مجازات كند تا مبتلا شوند به آنچه خود كرده اند. و از اين راه تنبيه و ادب شوند! روايات اهل تسنن در نسبت دادن اين بدعت به عمر صريح هستند.

از جمله طاووس يمانى مى گويد: ابوالصهبا به ابن عباس گفت : مگر طلاق سوم در عصر پيغمبر – صلّى اللّه عليه وآله – و ابوبكر يكسان نبود؟ ابن عباس گفت : آرى ، چنين بود، ولى در زمان عمر، مردان همسرانشان را پى در پى “بدون فاصله” طلاق مى دادند. عمر نيز اجازه داد كه آنها بدينگونه طلاق دهند. 

اجتهاد در مقابل نص ، سید عبدالحسین شرف الدین (ره)

 

علی پریزاد 

(موسسه پژوهشی معالم)

زیر نظر حوزه علمیه بقیت الله عج قم

تحت اشراف حضرت آیت الله ناصری دامت برکاته

پیام رسانهای ایتا و تلگرام

@maalemqom

پیام رسان واتس آپ

https://chat.whatsapp.com/GBccMtJ8NOJG7YKFIPWQz7