? یکی از معجزات قرآن معجزه رنگ هایش هست که در این پژوهش در سدد بیان قطره ای از اقیانوس معجزه رنگ هایش هستیم ?
? ارزیابی دانشگاه‌های لوئیزیانا و پوردو در آمریکا نشان می‌دهد که رنگ زرد حالت شعف و سرور را بازگو می‌کند و این همان مطلبی است که قرآن پانزده قرن قبل بیان فرمود: صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِینَ (بقره/ 69) «زرد اندک متمایل به پررنگی که ناظرین را به نشاط و مسرّت می‌رساند» (پاک‌نژاد، همان، ج5، ص143). رنگ زرد تحریک کنندة فکری است. بر کمبود فکری روحی مؤثر است و برخی حالات عصبی را آرام می‌کند. شاید به همین خاطر است که این رنگ برای اتاق مطالعه پیشنهاد شده است (همو، ص157). زرد گرم کننده و از رنگ‌های گرم است و آزمایش‌های روان‌شناسی ثابت‌کرده که زرد زیاد خوشحالی بخش است ?
⬅️ زرد باعث افزاش سوخت و ساز بدن است و چون از بقیه رنگ‌ها زودتر دیده می‌شود، به دلیل نور زیادی که منعکس می‌کند، بیشتر از بقیه رنگ‌ها برای جلب توجه استفاده می‌شود (اصغری نژاد، دنیای هنر رنگ و نقاشی، سایت Atab، تأثیر رنگ‌ها بر رفتار انسان‌ها). در رنگ درمانی طبق آن چه از بوعلی‌سینا طبیب ایرانی در کتاب قانون نقل شده است، رنگ زرد التهاب و درد را کاهش می‌دهد (پائولین ویلز، همان، ص 15). ➡️
?? برای تحریک ذهن نیز از نور زرد استفاده می‌شود. زرد فزایندة نیرو است. زندگی در فضای زرد انسان را فعال می‌کند (با طلوع اشعه زرد خورشید انسان‌ها برای فعالیت دوباره آماده می‌شوند). در بیمارستان‌های روانی بیماران منزوی و بی‌تحرک را با قرار دادن در نور و رنگ زرد مداوا می‌کنند (آیت‌اللهی، همان، س 6، ش21، ص3). زرد یک دست آزار دهنده و اگر متغیر باشد، شادی‌آفرین است. زرد سبب بی‌خوابی، هیجان، اضطراب و تلاطم فکری می‌شود. زرد گرم‌ترین رنگ طیف خورشید است ??
⬅️ رنگ طلایی که مخلوط نارنجی و زرد است، گرم و درخشان است و با عرفان، الوهیت و تقدس پیوند دارد؛ همان‌طور که گنبدهای حرم ائمه زرد طلایی است. این رنگ برای درمان افسردگی به کار می‌رود. پزشکیِ آنژوپاسفیک مدعی است که رنگ طلایی گردش خون را روان‌تر می‌کند و گرمای بدن را افزایش می‌دهد، و سامانة عصبی را فعال می‌سازد (پائولین ویلز، همان، ص 56). بیشتر رنگ‌شناسان معتقدند رنگ زرد، شاد و فرح بخش است (محمودی، احمد، رنگ در قرآن). رنگ زرد در قرآن‌کریم با واژه‌های «صفر، صفراء و مصفراً» پنج بار در آیات زیر آمده است. 1. بقره/ 69؛ 2. روم/ 51؛ 3. زمر/ 21؛ 4. حدید/ 20؛ 5. مرسلات/ 33. ➡️
?? به طورکلی رنگ زرد در قرآن گاهی شادی‌آفرین و مایه سرور و حیات‌بخش و گاهی غم‌انگیز و گویای مرگ و نابودی است. شاید علت این تفاوت تأثیر در مراتب مختلف رنگ‌ها است؛ مثلاً رنگ زرد پررنگ و طلایی، زرد کم‌رنگ، زرد مایل به قهوه‌ای و غیره. که هرکدام تأثیری متفاوت از دیگری دارد. هنگامی که زرد به قهوه‌ای می‌گراید، مانند برگ‌های پاییزی، حالت مسرت بخشی خود را از دست می‌دهد. قرآن‌کریم با توجه به آثار روانی رنگ زرد در آیاتی، به این رنگ توجه می‌کند. خداوند درباره گاو بنی‌اسرائیل مستقیم به اثر شادی‌بخشی رنگ زرد اشاره می‌فرماید. ??
قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا لَوْنُهَا قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِینَ (بقره/69)؛ «گفتند: «براى ما از پروردگارت بخواه تا روشن بیان کند برایمان که رنگ آن (گاو) چگونه است؟» (موسى) گفت که او مىگوید: «در حقیقت آن گاوى زرد است که رنگش یک دست است که بینندگان را شاد مىسازد».
?? از ابن‌عباس نیز نقل شده که مراد شدیدة الصفرة (زرد پررنگ) است (طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن). علامه طباطبایی در معنای آیه می‌فرماید: «صفراء فاقع شدید الصفرة فی صفاء لونها» (طباطبایی، همان، ج1، ص 202)؛ یعنی زرد پررنگ و خالص. باید توجه داشت که رنگ زرد در آیه همراه واژة «فاقع» آمده که به معنای شدت رنگ است و بیشتر درباره زرد و قرمز به کار می‌رود؛ بنابراین واژه «فاقع» نشان از پررنگ بودن زرد دارد، مانند رنگ طلایی که همان زرد پررنگ است.رنگ طلایی از طیف زرد جذّاب و مسرّت بخش و نماد آخرت و ایمان است. از این آیه یک قانون کلی درباره رنگ‌ها به دست می‌آید؛ این که رنگ‌ها در روحیه افراد تأثیرهای مثبت و منفی دارند؛ مثلاً زرد موجب شادی و سرور، و سیاه باغث غم و اندوه است.
شاید بتوان گفت این آیه به تأثیر روان شناختی رنگ‌ها اشاره کرده است (رضایی اصفهانی، همان، ج1، ص 300، استاد رضایی مطلب را با شاید بیان کرده، چون احتمال داده (تسرالناظرین) به بقره برگردد؛ نه به رنگ آن. در حالی که فرموده است «لونها تسرّالناظرین» و این صراحت دارد در این که مسرت بخش بودن، اثر رنگ زرد گاو است؛ نه خاصیت خود گاو؛ به ویژه که نفرمود «تسرّ النّاس»؛ بلکه «ناظرین» گفت و آن چه برای بینندگان در آغاز جلب توجه می‌کند، رنگ اشیاء است). ??
✅ بنابراین قرآن کریم چهارده قرن قبل در این آیه، به اثر شادی آفرین رنگ زرد اشاره و یک قانون کلی درباره تأثیر رنگ‌ها بیان نمود و جلوه‌ای از ابعاد اعجاز علمی قرآن را به نمایش گذاشت و این نکته‌ای است که دانشمندان در قرون اخیر بدان اشاره کرده‌اند؛ در حالی که در قرون متمادی تاریخ اسلام، مورد توجه جمهور مفسران بود (آلوسی، همان، به نقل از: محمودی، رنگ در قرآن، ص73).
بعد از قرآن دانشمندان علم روان‌شناسی به خوبی به این ویژگی رنگ زرد و رنگ‌های دیگر پی‌بردند. در روایات نیز به آثار شادی بخش رنگ زرد اشاره شده است. از جمله امام صادق (ع) فرمود: «هر کس کفش زرد بپوشد تا زمانی که در پایش باشد در خوشحالی به سر می‌برد». (حویزی، تفسیرنورالثقلین، ج1، ص 90). امام علی(ع) هم فرمود: «هر کس کفش زرد بپوشد، کدورت و غم و غصه‌اش کاهش می‌یابد». امام صادق (ع) در جای دیگری فرمود: «از کفش زرد استفاده کنید، زیرا سه ویژگی دارد: چشم را نورانی، قوه جنسی را تقویت و غم و غصه را برطرف می‌کند». امام (ع) در این روایت به خاصیت محرک بودن رنگ زرد اشاره کرده است. ✅
❇️ آیه به صراحت بر شادی بخش بودن رنگ زرد پررنگ دلالت دارد و ظاهراً این راز قبل از قرآن بیان نشده بود آیه در این صورت می‌تواند نوعی اعجاز علمی در بحث رنگ‌ها باشد. یکی دیگر از کاربردهای قرآنی رنگ زرد، دربارة آتش جهنم است. قرآن آتش جهنم را به شتران زرد مو تشبیه کرده است:إِنَّهَا تَرْمِی بِشَرَرٍ کَالْقَصْرِ، کَأَنَّهُ جِمَالَةٌ صُفْرٌ (مرسلات/32 و33)؛ «که آن (آتش) شرارههایى همچون قصرى(عظیم) مىافکند؛ چنان‌که گویى (خصوصیات) آن (همچون) شتران زرد است».
«جمالة» جمع جَمَل به معنای شتر و «صُفر» جمع اَصَفر به معنای رنگ زرد می‌باشد و گاه به رنگ‌های تیره و متمایل به سیاه هم گفته می‌شود؛ ولی در این جا همان معنای اوّل مناسب‌تر است؛ زیرا جرقه‌های آتش، زرد متمایل به سرخ است (مکارم شیرازی، همان، ج 25، ص 419). شاید وجه شبه در تشبیه شراره‌های آتش به شتران زرد مو، حرارت و گرمی همراه با درخشش نور خیره کنندة زرد باشد. این تشبیه در واقع حکایت از گرما و درخشندگی شراره‌های آتش نیز دارد؛ همانند شتران زرد مویی که عرب آن روز در زندگی با آن‌ها محشور بود و از پشم آن‌ها برای لباس استفاده می‌کرد. ❇️
☸️ قرآن کریم به رنگ زرد در خصوص پژمردگی و زردی گیاهان در پاییز نیز اشاره می‌کند: أَلَمْ تَرَأَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّماءِ مَاءً فَسَلَکَهُ یَنَابِیعَ فِی الْأَرْضِ ثُمَّ یُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً مُخْتَلِفاً أَلْوَانُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرّاً ثُمَّ یَجْعَلُهُ حُطَاماً إِنَّ فِی ذلِکَ لَذِکْرَى لِأُوْلِی الْأَلْبَابِ (زمر/21)؛ «آیا نظر نکردهاى که خدا از آسمان آبى فروفرستاد و آن را به چشمههایى که در زمین است وارد نمود، سپس به وسیلهى آن زراعتى را با رنگهاى متفاوتش بیرون مىآورد؛ سپس خشک مىگردد، پس آن را زرد مى بینى؛ سپس آن را درهم شکسته مىگرداند؟! قطعاً، در این (مطلب) تذکّرى براى خردمندان است».
خداوند در این آیه رنگ زرد را برای حالت پژمردگی و مرگ به کار برده است که با کاربرد آن در آیه 69 سورة بقره که رنگ زرد را مسرّت‌بخش در تعارض است، به ظاهر نمی‌سازد، گویا این اختلاف تعبیر به خاطر گوناگونی رنگ‌های زرد است. زرد گاهی سیر و پررنگ و گاهی بی‌حال و کم‌رنگ است. زمانی طلایی رنگ و برخی مواقع هم مایل به قهوه‌ای است که هرکدام آثار مخصوص خود را دارند؛ چنان‌که دانشمندان روان‌شناسی نیز به آثار مختلف هر یک اشاره کرده‌اند. ☸️
نام طلبه #سید_مهدی_موسوی
(موسسه پژوهشی معالم)
زیر نظر حوزه علمیه بقیت الله عج قم
تحت اشراف حضرت آیت الله ناصری دامت برکاته
پیام رسانهای ایتا و تلگرام
@maalemqom
پیام رسان واتس آپ
https://chat.whatsapp.com/GBccMtJ8NOJG7YKFIPWQz7
ثبت دیدگاه