نام ونام خانوادگی پژوشگر:مهدی صالحی
نام حوزه علمیه:حوزه علمیه بقیة الله
موضوع:خمس
آیه از قرآن در مورد خمس
«وَ اعْلَمُوا اَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَىْء فَاَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِى الْقُرْبى وَ الیَتامى وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ اِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللّهِ وَ ما اَنْزَلْنا عَلى عَبْدِنا یَوْمَ الْفُرْقانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ وَ اللّهُ عَلى کُلِّ شَىء قَدیرٌ; بدانید هر غنیمتى که به دست شما مى رسد یک پنجم آن براى خدا و پیامبر و اهل بیت او و یتیمان و مستمندان و واماندگان در راه (از آنها) مى باشد، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدائى حق از باطل، روز درگیرى دو گروه (باایمان و بى ایمان) ]= روز جنگ بدر[ نازل کردیم، ایمان آورده اید; و خداوند بر هر چیزى توانا است.»
سوره انفال: آیه41
روایتی در مورد خمس
امام کاظم (علیه السلام) فرمود: «لقد یسر اللّه على المؤمنین ارزاقهم بخمسه دراهم جعلوا لربّهم واحداً واکلوا اربعه حلالاً ثم قال هذا من حدیثنا صعب مستصعب لایعمل به ولا یصبر علیها الا ممتحن قلبه للایمان»(۱)؛ خمس مالتان را بدهید تا رزق شما حلال شود، سپس فرمود: این کلام سختى است که جز افراد با ایمانِ امتحان شده، تحمّل آن را ندارند.
1. وسائل، ج ۹، ص ۴۸۴.
کلامی از امام خمینی در مورد خمس
امام خمینی (س) در کتاب (کشف اسرار) خود بابی را تحت عنوان (بودجه حکومت و دولت اسلامی)مورد بررسی قرار داده و در آن حکومت اسلامی و در رائس آن رهبری مسلمین را متصدی اداره آن اموال دانسته اند. بدین ترتیب زمامدار حکومت اسلامی موظف است پنج نوع مالیات اسلامی شامل خمس، زکات، مالیات مربوط به اراضی خراجیه، جزیه و مالیات بر ارث فرد بدون وارث را دریافت و در جهت اداره امور مسلمین آن را مصرف نماید.
در تصرف مطلق خمس اعم از سهم امام سهم سادات، حکم فقهی امام خمینی (س) بر این اساس مبتنی است که با استناد به حدیث امام علی (ع) و حدیث مُرسلِ حَماد بن عیسی از امام موسی کاظم (ع) می توان این نظریه فقهی را ارائه نمود که: (قرار دادن خمس در جمیع غنایم جنگی و فواید کسب، خود دلیل آن است که اسلام دارای دولت و حکومت است؛ و از این رو، به منظور رفع گرفتاری ها و مشکلات حکومت، پرداخت خمس را مقرر کرده است.) و هم چنین در تعلق خمس به حکومت اسلامی تصریح می کنند که: (تمام سهام خمس متعلّق به بیت المال است و حاکم حق تصرف در آن را دارد، و نظر حاکم، که مبتنی بر مصلحت تمام مسلمانان است، لازم الاجراست.) و در مورد تصرف ولیّ فقیه بر انفال نیز امام خمینی (س) بر این عقیده اند که: (ظاهر آیات و روایات نشان دهنده آن است که انفال نیز ملکِ شخصی حضرت رسول (ص) و امامان بزرگوار (ع) نیست؛ بلکه آنان در این اموال عمومی، مالکیت به نحو تصرف دارند.)
(بنابراین در زمان غیبت، در تمام اموری که امام معصوم در آن ها حق ولایت دارد، فقیه دارای ولایت است. از جمله آنهاست: خمس [چه سهم امام باشد و چه سهم سادات]، انفال و آن چه بدون لشکرکشی به دست مسلمانان رسیده و به (فیء²) موسوم است.)
حوزه انفال از نظر امام، انفال – در اصطلاح فقهی – به منابع طبیعی گفته می شود که از ملکیت خصوصی بیرون و دراختیار دولت اسلامی می باشد، تا در جهت منافع عمومی یاتامین مصالح عامه مصرف گردد. لذا زمینهای آباد بالاصل (عام بالاصل) مانند کناره دریاها و جنگل ها و نیزارها و زمین های بایر – مطلقا – و کوه ها و دره ها، و نیز دریاها ودریاچه ها و تالابهای طبیعی، و چشمه سارها و جویبارها ورودخانه ها، و آبهای زیرزمینی و همچنین معادن به طور مطلق، چه ظاهر و چه پنهان در دل زمین و کوه ها، همه و همه از انفال محسوب می شوند و هر گونه تصرف شخصی در آنها به اذن و اجازه از جانب دولت نیاز دارد و محدوده تصرف مجاز منوط به اذن صادره است.
منبع:کتاب کشف اسرار فصل : بودجه حکومت و دولت اسلامی
کلامی از رهبر انقلاب در مورد خمس
۱ـ سهامی که به قصد تجارت خریده شده، ۲ صورت دارد:
الف) با درآمد بین سال خریده شده:
ـ در این صورت در سررسید سال خمسی اول باید به قیمت روز، محاسبه و خمس آن پرداخت شود و در سررسید سال‌های بعد، اصل آن خمس ندارد ولی ارزش افزوده آن پس از کسر مقدار تورم، خمس دارد.
ب) با پولی که متعلق خمس نیست ـ مثل هدیه، ارث، مهریه یا درآمدی که خمس آن پرداخت شده ـ خریده شده:
ـ در این صورت در سررسید هر سال خمسی، اصل آن خمس ندارد ولی ارزش افزوده آن، پس از کسر مقدار تورم، خمس دارد.
۲ـ سهامی که به قصد حفظ ارزش پول یا استفاده از سود سالیانه آن (نه به قصد تجارت) خریده شده، ۲ صورت دارد:
الف) با درآمد بین سال خریده شده:
ـ در این صورت در سررسید سال خمسی، باید به قیمت روز محاسبه و خمس آن پرداخت شود و در سال‌های بعد تا زمانی که فروخته نشده، خمس ندارد. اما پس از فروش ارزش افزوده آن (با کسر مقدار تورم) جزء درآمد سال فروش است که اگر تا پایان سال خمسی در امور زندگی مصرف نشود، خمس دارد.
ب) با پولی که متعلق خمس نیست ـ مثل هدیه، ارث، مهریه یا درآمدی که خمس آن پرداخت شده ـ خریده شده:
ـ در این صورت تا زمانی که فروخته نشده، خمس ندارد اما پس از فروش، ارزش افزوده آن (با کسر مقدار تورم) جزء درآمد سال فروش است که اگر تا پایان سال خمسی در امور زندگی مصرف نشود، خمس دارد.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری (مدظله)
داستانی درمورد خمس
سال‌ها پیش از انقلاب شخصی به محضر مرحوم آیت‌الله گلپایگانی رسید تا مبلغی حدود 200 هزار تومان (که در آن زمان پول بسیار زیادی بود) به عنوان سهم امام (یعنی بخشی از خمس) بپردازد.
آقا پرسیدند: شغل شما چیست؟
ــ قصابم.
ــ در کجا؟
ــ در تهران.
ــ با گوشت‌های ذبح غیراسلامی و یخ زده‌ای که در این ایام وارد کشور می‌شود و به فروش می‌رسد، چه می‌کنید؟
ــ ما فروشنده‌ایم، کاری به حلال و حرام گوشت نداریم!
آیت‌الله گلپایگانی با تغییری که در رنگ و صورتشان پیدا شد، فرمودند: چطور مسایل شرعی مربوط به شغل خود را یاد نگرفته‌ای و دست به این شغل خطرناک زده‌ای؟! تو غذای مردم را تامین می‌کنی!
قصاب گفت: مردم خودشان مسؤول خوراکشان هستند.
آقا فرمودند: مردم به بازار اسلامی مراجعه می‌کنند و شما از این مصونیت سوءاستفاده کرده بازار حرام‌خوری آماده می‌کنید و ذبح غیراسلامی در اختیار مردم قرار داده و مردم را به حرام‌خواری عادت می‌دهید. پول‌ها را از برابر من بردارید!
قصاب پرسید: چرا؟
فرمودند: این پول‌ها مشکوک و اموال حرام است و شما مسئول باز گرداندن آن به صاحبانشان هستید.
قصاب گفت: حضرت آیت‌الله من سهم امام و خمس می‌پردازم و امیدوارم خداوند از این طریق مرا ببخشد.
آیت‌الله گلپایگانی فرمودند: این نه سبب نجات تو می‌شود و نه من اجازه دارم که جهت حوزه علمیه و طلاب و برای نشر اسلام مصرف کنم. ما در حوزه علمیه به طلاب شهریه پاک می‌دهیم که از سهم امام سلام‌الله علیه است تا طلاب نماز شبشان فراموش نشود؛ اما این پول حرام نماز صبح طلاب را نیز به قضا و فساد می‌کشد!
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
نتیجه گیری: من نتیجه گرفتم که لازم است همه ما انسان ها باید خمس مال مان را بدهیم تا این خمس در آخرت و دنیا برای ما توشه ای باشد و با این کار بتوانیم سهم سادات
و اهل بیت را داده باشیم تا رضایت اهل بیت را به خودمان جلب کنیم و دل های سادات ها را شاد بکنیم تا آن ها هم از دست ما راضی باشند
ثبت دیدگاه