مسئله نجاست و حرمت الکل
در مورد الکل ها چند بحث باید از هم تفکیک بشود:
1- آیا خوردن الکل ها جایز است؟
خود الکل به عنوان “الکل” از نوشیدنی های حرام نیست، بلکه اگر الکلی “مسکر” یعنی مایه مستی باشد نوشیدنش حرام میشود. بنابر این الکلهایی که مسکر نیستند – مثل الکلی که بطور طبیعی در برخی مواد غذایی و میوه ها وجود دارد – این حکم را ندارند.
2- آیا الکل نجس است؟
مانند نکته قبل، الکل به خودی خود جزء نجاسات نیست، بلکه به فتوای مشهور – و نزد برخی بنا بر احتیاط واجب – هر مسکری که در شکل طبیعی خود مایع باشد – هرچند بعدا جامد شده باشد – نجس است. بنابر این فتوا الکل های میاعی که مسکرند نجس میباشند.
البته آیت الله سیستانی قائل به این نظریه نیستند و به نظر ایشان از مسکرات مایع، تنها شراب نجس است، نه هر مسکری. البته ایشان گفته اند احتیاط مستحب آن است که هر مسکر مایعی نجس دانسته شود، یعنی مستحب است از آن پرهیز کرد، ولی نجس به معنای شرعی خاص آن نیست.
آیت الله وحید نیز نجاست مسکرات مایع را مختص به شراب و نبیذ مسکر میدانند.
3- از دو نکته قبل روشن میشود انتقادی که برخی دارند که چطور ممکن است در اسلام حکمی برای الکل باشد حال آنکه کشف الکل به شکل خاص آن منسوب به رازی و قرن سوم و چهارم هجری است؟
در واقع الکل مصداق حکمی کلی تر قرار گرفته است که تنها شامل الکل هم نیست و در مورد سایر مسکرات نیز صدق میکند.
4- مهمتر از دو مسئله اولی که حکم شرعی مسئله الکل ها بودند، مسئله تشخیص مصداق است، یعنی اینکه چه الکلی مسکر است و چه الکلی غیر مسکر؟ و مثلا الکل طبی از کدام دسته است؟
این مسئله اساسا و ابتدائا وظیفه مکلف است که خود موارد را بررسی نماید و بر اساس بررسی، هر مورد را ذیل یکی از حالات احکام سابق قرار بدهد.
بنده اینجا نتیجه بررسی های شخصی خودم را مینویسم و اگر نکته ای نیاز به تصحیح یا تکمیل داشت استفاده میکنم:
گویا آنچه بعنوان الکل طبی استفاده میشود، مبتنی بر یکی از این دو نوع الکل است: اتانول و یا ایزوپروپیل الکل
در ایران اغلب یا تمام موارد الکل طبی، اتانول است که همان الکل مسکر است که برای مسکر کردن سایر نوشیدنی ها به آنها افزوده شده و اعتیاد به آن الکلیسم نامیده میشود. البته در صنایع پزشکی به دلایل مختلف به این الکل مواد دیگری (با درصدهای مختلف و تا حداکثر 30%) اضافه میشود که غیرقابل شرب نیز می شود. پس قسمت عمده الکل های طبی همان اتانول است که مسکر مایع میباشد، البته اینکه چه مقدار مواد افزودنی در توزیعهای مختلف به اتانول اضافه میشود متغیر است و نمیشود حکم واحدی کرد، و شاید در برخی ترکیب ها از حالت اسکار درآمده باشد، در این صورت اگر استحاله رخ داده باشد محلول نهایی پاک است، ولی اگر استحاله نشده باشه نجاست آن پابرجا میماند بنا بر فتوای مشهور.
به همین دلیل در استفتائات آقای سیستانی آمده (https://www.sistani.org/persian/qa/11928/) که خوردن دارویی که مقدار کمی الکل (حتی مثلا 4%) داشته باشد کماکان حرام است، ولی اگر قدری با آب مخلوط شود که درصد الکل آن ناچیز شود (مثلا 2%) خوردنش مانعی ندارد، همچنین خوردن شکلاتی که درصد بسیار ناچیزی (2%) الکل – و نه شراب – دارد جایز است (https://www.sistani.org/persian/qa/26122/).
نوع دوم الکل های طبی ایزوپروپیل الکل است که گویا در ایران به شکل بسیار محدودی بعنوان الکل طبی استفاده میشده است، که هرچند اطلاعی از مسکر بودن آن ندارم، اما عجالتا گویا جزء الکلهای سمی است و اساسا غیر قابل شرب.
الکل صنعتی متانول است که بشدت سمی و غیر قابل شرب است و بنابر این مسئله مسکر بودن در مورد آن طبیعتا باید منتفی باشد، در عین حال اگر مسکر باشد – هرچند کشنده باشد – حکم مسئله دوم در مورد آن جاری میشود ظاهرا. البته گویا در موارد زیادی افرادی به اشتباه بجای اتانول آن را مصرف کرده و دچار عوارض شدید آن میشوند.
در هر صورت تشخیص اینکه الکل مورد استفاده از کدام دسته است و آیا مسکر است یا خیر بر عهده مکلف است، آنچه در نکته چهارم نوشته شد نتیجه بررسی های شخصی بود. طبیعتا در جایی که شک شود مایع ضدعفونی کننده ای اتانول و بر طبق فتوای مشهور نجس است یا خیر، باید حکم به طهارت کرد.
ثبت دیدگاه