بسم الله الرحمن الرحیم
پژوهش سال تحصیلی1401-1402
موسسه پژوهشی معالم
مدرسه علمیه بقیه الله (عجل الله فرجه الشریف )
پژوهشگر : حسین نظرپور
باتشکر از معاون پژوهش استاد علوی لاجوردی
سیره پیامبر اکرم
آیات
و إِنَّک لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ سوره ی قلم، آیه 40 تو بر خویی بزرگ هستی» یکی از ویژگیهای برجسته پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ در قرآن به عنوان خلق عظیم است «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک،سوره ی آل عمران، آیه 159 در پرتو رحمت الهی در برابر تندی آنها نرم شدی و اگر خشن و سنگدل بودی از اطراف تو پراکنده می شدند.»
یکی از خصایص رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ گذشت و عفو بود، هر چه انسانیت انسان قوی تر شود گذشت او بیشتر خواهد شد و چون پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ رحمة للعالمین است و از طرفی هم خدا می دانست که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ اهل چنین خصلتی است لذا او را امر به عفو و گذشت کرد و فرمود: فاعف سوره ی آل عمران، آیه 159 «پس از آنها در گذر»
مشورت کردن با مردم یک نوع احترام به رأی آنها است، اگر شخصی با کسی مشورت کند در حقیقت با این کارش به او می فهماند که تو دارای معرفت و عقل و درایت هستی که من با تو مشورت می کنم و اگر انسانی همچون پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ چنین کاری را انجام دهد باعث افتخار آن طرف می شود لذا خداوند به پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ می فرماید با مردم مشورت کن، وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِسوره ی آل عمران، آیه 159 «در کارها با آنها مشورت کن» لذا پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ در جنگ بدر با اصحابش مشورت کرد
روایات
امام علی(ع) درباره لزوم پیروی و تأسی به نبی گرامی اسلام (ص) در نهج البلاغه تأکیدات فراوانی دارند و از جمله می فرمایند:
و لقد کان فی رسول الله6کاف لک فی الاسوة… فتأس بنبیک الاطیب الاطهر6 فان فیه اسوة لمن تأسی و عزاة لمن تعزی واحب العباد الی الله المتأسی بنبیه والمقتص لأثره «نهج البلاغه، خطبه160.»
و حقیقتاً مقتدا قرار دادن رسول اکرم (ص) برای تو کافی است. از پیامبری که پاکیزه ترین و پاک ترین مردم است پیروی کن، زیرا راه و رسمش سرمشق و الگویی است برای هر کس تأسی جوید و انتسابی است عالی برای هر کس که بخواهد منتسب گردد، و محبوب ترین بندگان خداوند کسی است که از پیامبرش سرمشق گیرد و قدم جای قدم او گذارد.
امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) نقل شده که فرمود:
سمعت رسول الله یقول: ما هممت بشیء مما کان اهل الجاهلیة یعملون به غیر مرتین کل ذلک یحول الله بینی و بین ما ارید من ذلک«دلائل النبوة، ج2، ص30»
از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود: هیچ گاه نخواستم کارهای رایج در زمان جاهلیت را انجام دهم مگر دو بار که در هر بار خداوند میان من و آنچه می خواستم حائلی قرار داد.
امام(ع) در این باره می فرماید:
کنا اذا احمر البأس اتقینا برسولالله (ص) فلم یکن احد منا اقرب الی العدو منه « نهج‌البلاغه غریب کلمه9 »
هرگاه جنگ شعله ور و سخت می شد ما به رسول خدا پناه می بردیم و در آن هنگام هیچ یک از ما به دشمن نزدیک تر از او نبود.
ان الله بعث محمد(ص) نذیراً للعالمین و امیناً علی التنزیل « نهج‌البلاغه خطبه26»
خداوند محمد(ص) را به رسالت مبعوث ساخت که جهانیان را بیم دهد و امین آیات کتاب وی باشد.
کلام امام خمینی
زندگی پیغمبر اکرم(ص) بسیار ساده بود. از مقام و منصب خود به نفع زندگی مادی استفاده نکردند تا چیزی از خود به جای گذارند. و آنچه را که باقی گذاشتند علم است که اشرف امور می باشد، خصوصا علمی که از ناحیه حق تعالی باشد. (ولایت فقیه، حکومت اسلامی، ص 92)
این شخص عالی مقام -نبی مکرم اسلام(ص)- از همین حجره محقر، نورش به ملک و ملکوت افتاده است و سِعِه تربیتش در تمام جهان توسعه پیدا کرده است. در صورتی که آنچه او می خواست باز نشده است و بشر به این زودی نمی تواند برسد به او مگر ان شاالله خلف صالح او بیاید و با دست مبارک او تربیت عالیه تحقق پیدا بکند. (صحیفه امام، جلد 17، ص ۳۷۳)
پیغمبر اسلام(ص) همان طوری که برای مومنین رحمت و دلسوز بود، برای کفار هم بود. دلسوز بود برای کفار؛ یعنی متاثر می شد که این کفار به کفر خودشان باقی باشند، و منتهی به آتش جهنم بشوند. دعوتش برای این بود که نجات بدهد این اشخاص کافر را، آن اشخاص عاصی را. (صحیفه امام، جلد 8، ص ۳۷۹)
سیره آن سَرور است که با اهل خانه خود شرکت در کارِ خانه می فرمود. و به دست مبارک گوسفندان را می دوشید؛ و جامه و کفش خود را می دوخت؛ و با خادم خود آسیا می کرد و خمیر می نمود؛ و بضاعت خود را به دست مبارک می برد؛ و مجالست با فقرا و مساکین و هم غذا می شد. (چهل حدیث، ص 96)
کلام رهبری
در روز عزت، در روز ذلت، در روز سختی، در روز راحتی، در همه‌ی حالات خدا را به یاد داشتن، به خدا تکیه کردن، از خدا خواستن؛ این، آن درس بزرگ پیامبر به ماست. ۱۳۷۰/۰۷/۰۵
اخلاق حکومتی پیامبر چنین است: در مقابل وسوسه‌های دشمن، هوشیار؛ در مقابل مؤمنین، خاکسار. ۱۳۷۹/۰۲/۲۳
پیامبر در جمع مردم، همیشه بشّاش بود. تنها که می‌شد، آن وقت غمها و حزنها و همومی که داشت، آن‌جا ظاهر می‌شد. ۱۳۷۹/۰۲/۲۳
سیره‌ی پیغمبر این است که با فقرا و با ضعفا و مانند اینها کنار می‌آمد. به شئون ظاهری و آن چیزهایی که به حسب ظاهر موجب جلال و شوکت و این چیزها است، اهمّیّتی نمیداد. ۱۳۹۸/۱۰/۰۳
پیغمبر پاکدامن بود؛ در آن محیط فاسد اخلاقی عربستانِ قبل از اسلام، در دوره جوانی، آن بزرگوار، معروف به عفت و حیا بود. ۱۳۷۹/۰۲/۲۳
داستان
پيامبر و تقسيم كار درسفر
پيامبر اكرم(ص)دريكي ازسفر هايش دستوردادتا گوسفندي رابراي غذاي كاروان آماده كنند.دراين ميان يكي ازكاروانيان وياران پيامبرگفت: ذيح گوسفندبا من.
ديگري گفت:كندن پوست گوسفندبامن.
سومي گفت:پخن گوشت آن بامن.
پيامبر(ص)گفت:جمع آوري هيزم براي آتش نيزبرعهده ي من.
ياران پيامبرباشنيدن اين سخن به ايشان عرض كردند:يارسول الله!ماخودمان كارهاراانجام ميدهيم،شمازحمت نكشيد.
حضرت فرمود: مي دانم كه شما كارمن را انجام مي دهيد ولي من دوست ندارم ميان شما مورد تبعيض در انجام كار ها باشم همه كار كنند و من بنشينم، زيرا خداوند دوست نمي‌دارد بنده‌اش را در ميان يارانش با وضعي متمايز و جدا از ديگران ببيند، طوري كه براي خود نسبت به ديگران امتيازي قائل شده باشد. سپس حضرت برخاست و براي جمع آوري هيزم به سوي صحرا رفت «كحل البصر/ص۶۸»
نتیجه
پیامبر اکرم مصداق بارز یک انسان کامل هستند که در تمامی زمینه ها کار احسن را انجام میدهند و سیره ایشان هم پر است از نکات مثبت امامان از آن سیره بسیار یاد می‌کردند و ایشان را الگوی خود می‌دانستند
تمام اعمال، حرکات، سکنات، گفته ها از طریق وحی انجام می گیرد از این رو سنت و سیره آن حضرت حجت است و به همین دلیل اطاعت از سنت و سیره اطاعت خداوند است، «مَنْ یطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ.»
«کسی که از پیامبر اطاعت کند همانا اطاعت خداوند را نموده» پس بنابراین این دو از هم جدا نخواهند بود، زیرا تمام آنچه را می گوید و انجام می دهد از ناحیه خداوند است و هرگز از روی هوی و هوس نمی باشد، «وَ ما ینْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْی یوحی» «هرگز از روی هوای نفس سخن نمی گوید، آن چه آورده چیزی جز وحی نیست که به او وحی شده است».
پس ما نیز سعی کنیم که از این سیره پیروی کنیم و پشت پیامبر حرکت کنیم زیرا هدف از خلقت ما همین است و ما برای این تکامل بوجود آمدیم که حتی ملائکه هم نمی‌توانند به آن برسند .
موسسه پژوهشی معالم
زیر نظر حوزه علمیه بقیه الله عج قم
تحت اشراف حضرت ایت الله ناصری دامت برکاته
پیام رسانهای ایتا و تلگرام
@maalemqom
وبسایت
www.mnj.ir
www.maalemqom.ir
ثبت دیدگاه