بسم الله الرحمن الرحیم
پژوهش سال تحصیلی1401-1402
موسسه پژوهشی معالم
مدرسه علمیه بقیه الله (عجل الله فرجه الشریف )
پژوهشگر : حسین نظرپور
باتشکر از معاون پژوهش استاد علوی لاجوردی
دروغ و دروغگویی
آیات
۱- «فی قلوبهم مرض فزادهم الله مرضـا ولهم عذاب الیم بما کانوا یکذبون؛
در دلهای آنان یک نوع بیماری است خداوند بر بیماری آنان افزوده و به خاطر دروغهایی که می‌گفتند، عذاب دردناکی در انتظار آنهاست.» بقره/سوره۲، آیه۱۰.
۲- اولـئک اصحـب النار هم فیها خــلدون• یوم یبعثهم الله جمیعـا فیحلفون له کما یحلفون لکم ویحسبون انهم علی شیء الا انهم هم الکـذبون.
هرگز اموال و اولادشان آنها را از عذاب الهی حفظ نمی‌کند آنها اهل آتشند و جاودانه در آن می‌مانند! • (به خاطر بیاورید) روزی را که خداوند همه آنها را برمی‌انگیزد، آنها برای خدا نیز سوگند (دروغ) یاد می‌کنند همان گونه که (امروز) برای شما یاد می‌کنند و گمان می‌کنند کاری می‌توانند انجام دهند بدانید آنها دروغگویانند.» مجادله/سوره۵۸، آیه ۱۷ و ۱۸
۳- دروغگو مستحق لعنت و سزاوار خشم پروردگار عالم است. معنی سوره نور آیه ۷
۴- و مگوئید آنچه را که وصف می کند آن را زبان های شما به دروغ در احکام خدا که این حلال است و این حرام چنین می گویید و توصیف می کنید بر خلاف واقع تا افتراء بزنید بر خدا دروغ را آن کسانی که افتراء می زنند به خدا دروغ را رستگار نمی شوند. معنی سوره نحل آیه ۱۱۵
۵- برخورداری کمی است در دنیا دروغ گویان را و برای ایشان عذابی دردناک است در آخرت. معنی سوره نحل آیه ۱۱۶
۶- آگاه باشید مردم که برای خداست دین خالص نه دین مخلوط با غیر خدا آن کسانی که گرفتند سوای خدا دوستانی برای پرستش گویند نمی پرستم این ها را مگر برای آنکه نزدیک گردانند این بت ها ما را به خدا. نزدیکی کامل البته خدا حکم می کند میانه ایشان در آن چه اختلاف می کنند در دین خود ، خدا راه نمی نماید کسی را که او دروغگو و ناسپاس است. معنی سوره زمر آیه ۲
روایات
امام على عليه السلام
لَيسَ الكَذِبُ مِن خَلائِقِ الإِسلامِ؛
دروغگويى از اخلاق اسلام نيست.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۲۲۰ ، ح ۴۳۷۹
امام على عليه السلام
(علامة) اَلايمانُ أَن تُؤثِرَ الصِّدقَ حَيثُ يَضُرُّكَ عَلَى الكَذِبِ حَيثُ يَنفَعُكَ؛
(نشانه) ايمان، اين است كه راستگويى را هر چند به زيان تو باشد بر دروغگويى، گرچه به سود تو باشد، ترجيح دهى.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص ۵۵۶ ، حكمت ۴۵۸
امام سجاد عليه السلام
اِتَّقُوا الكَذِبَ الصَّغيرَ مِنهُ وَ الكَبيرَ، فى كُلِّ جِدٍّ وَ هَزلٍ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذا كَذِبَ فِى الصَّغيرِ اجتَرَأَ عَلَى الكَبيرِ؛
از دروغ كوچك و بزرگش، جدّى و شوخيش بپرهيزيد، زيرا انسان هرگاه در چيز كوچك دروغ بگويد، به گفتن دروغ بزرگ نيز جرئت پيدا مى كند.
تحف العقول ص ۲۷۸
امام صادق عليه السلام
لَا يَنْبَغِي لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ يُوَاخِيَ الْفَاجِرَ وَ لَا الْأَحْمَقَ وَ لَا الْكَذَّابَ.
سزاوار نيست كه مسلمان با بدكار و احمق و دروغگو رفاقت كند.
كافى(ط-الاسلامیه) ج۲ ، ص ۶۴۰، ح ۳
کلام امام خمینی
طبق نظر حضرت امام خمینی دروغ فی الجمله از گناهان کبیره است. (مکاسب محرمهّ، ج2، ص 119) و در پاسخ سوالی د رمورد دروغ مصلحتی فرموده اند: دروغ از گناهان کبیره است و مصلحت اندیشی موجب رفع حرمت نمی شود. (استفتائات امام ، ج 5، س 6775)
کلام رهبری
حرام بودن مطلق دروغ و کذب از ضروریات فقه است؛ چه دروغ کوچک و بی‌اهمیت باشد و چه بزرگ و تأثیرگذار. اما کبیره بودن این گناه درصورتی است که کذب در امر دین و دروغ بستن به خدا و پیامبر(ص) باشد؛ یا کذبی باشد که مفاسد فراوانی بر آن مترتّب است، و الّا کذب از گناهان صغیره است. مثل اینکه از کسی بپرسند:” شما فلانی را ندیدید؟” جواب می‌دهد:” نه”. درحالیکه آن شخص را نیم ساعت پیش دیده است. این دروغ، اهمیتی ندارد
داستان
زینب کذابه
در زمان متوکل عباسی زنی ادعا کرد که من زینب دختر فاطمه زهرا علیهاالسلام می‌باشم. متوکل گفت: از زمان زینب تا به حال سال‌ها گذشته و تو جوانی؟! گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله دست بر سر من کشید و دعا کرد در هر چهل سال جوانی من عود کند.!
متوکل بزرگان آل ابوطالب و اولاد عباس و قریش را جمع کرد و آنها همگی گفتند: او دروغ می‌گوید، زیرا زینب در سال ۶۲ ه ق وفات کرده است.
زینب کذابه گفت: ایشان دروغ می گویند، من از مردم پنهان بودم و کسی از حال من مطلع نبود تا الان که ظاهر شدم.
متوکل قسم خورد که باید شما با دلیل ادعای این زن را باطل کنید. آنان گفتند: دنبال امام هادی علیه السلام بفرست تا بیاید و ادعای او را باطل کند. متوکل امام را طلبید و حکایت این زن را عرض کرد.
امام فرمود: او دروغ می‌گوید و زینب در فلان سال وفات کرد. متوکل گفت: دلیلی بر بطلان قول او بیان کن. امام فرمود: گوشت فرزندان فاطمه علیهاالسلام بر درندگان حرام است، او را بفرست نزد شیران اگر راست می‌گوید!
متوکل به آن زن گفت: چه می گویی؟ گفت: می‌خواهد مرا به این سبب بکشد. امام فرمود: اینجا جماعتی از اولاد فاطمه علیهاالسلام می‌باشند هر کدام را خواهی بفرست. راوی گفت: صورت‌های جمیع سادات تغییر یافت، بعضی گفتند: چرا حواله بر دیگری می‌کند و خودش نمی‌رود. متوکل گفت: شما چرا خودتان نمی‌روی؟
فرمود: میل تو است می‌روم؛ متوکل قبول کرد و دستور داد نردبانی نهادند؛ حضرت داخل در جایگاه شیران درنده شدند و آنها از روی خضوع سر خود را جلو امام به زمین می‌نهادند و امام دست بر سر ایشان می‌مالید، بعد امر کرد کنار روند و همه درندگان کنار رفتند!
وزیر متوکل گفت: زود امام هادی را بطلب که اگر مردم این کرامت را از او ببینند بر او می‌گروند. پس نردبان نهادند و امام به بالا آمدند و فرمودند: هر کس اولاد فاطمه علیهاالسلام است بیاید میان درندگان بنشیند.!!
آن زن گفت: امام ادعایم باطل است، من دختر فلان مرد فقیر هستم، بی چیزی مسبب شد که این خدعه کنم. متوکل گفت: او را نزد شیران بیفکنید؛ مادر متوکل شفاعت زینب کذابه را نمود و متوکل او را بخشید
نتیجه
با توجه به نکات بالا دروغ گفتن یکی از گناهان بزرگ می باشد که همیشه مورد نهی و مذمت ائمه بود و ایشان همیشه توصیه به دوری از این صفت میکردند
با توجه به روایت امام حسن عسکری علیه السلام «همه زشتیها در یک خانه گذارده شده و کلید آن دروغ است» پس سعی کنیم که این گناه را انجام ندهیم زیرا به محض ورود دروغ بعدش گناهان دیگر را مرتکب میشویم و همینجوری کوله بارمان پر میشود از گناه
اگر هم دارای چنین صفتی هستیم با توکل و توسل و پشتکار این صفت را از خود دور کنیم که چیزی جز تباهی ندارد .
موسسه پژوهشی معالم
زیر نظر حوزه علمیه بقیه الله عج قم
تحت اشراف حضرت ایت الله ناصری دامت برکاته
پیام رسانهای ایتا و تلگرام
@maalemqom
وبسایت
www.mnj.ir
www.maalemqom.ir
ثبت دیدگاه