خمس و زکات
بسم الله الرحمن الرحیم
« وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلی عَبْدِنا یَوْمَ الْفُرْقانِ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعانِ وَ اللّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ ، بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، و برای پیامبر، و برای ذیالقربی و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایی حق از باطل، روز درگیری دو گروه (باایمان و بیایمان) (روز جنگ بدر) نازل کردیم، ایمان آوردهاید؛ و خداوند بر هر چیزی تواناست!» سوره انفال، آیه 41.
وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وآتِینَ الزَّکاةَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ
سوره احزاب،آيه 33.
قال الباقر علیه السلام: «لایحلُّ لاَحدٍ ان یَشْتَرِیَ منَ الخُمسِ شَیْئاً حَتّی یَصِلَ الَینا حَقَّنا؛ ابوبصیر می‌گوید: امام باقر علیه السلام فرمود: برای هیچ کس حلال نیست که چیزی از خمس (مالی که خمس آن داده نشده) بخرد تا این که حق ما را به ما برساند. وسائل، ج ۶، ص ۳۳۷، ج ۴.
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله : داوُوا مَرْضاكُمْ بِالصَّدَقَةِ، وَحَصِنُّوا اَمْوَالَكُمْ بِالزَّكاةِ. وسائل الشيعه، 6، 6
امام خمینی:خمس تمام عایدى یک مملکت در سال رقم هنگفتى است که میتواند کشور را اداره کند
و اگر یک روزى هم انشاءالله توانستیم، توانستید که همان مالیات اسلامى را بگیریم و آن هم کم رقمى نیست، البته از زکات خیلى نیست اما اندازه فقرا هست که دیگر فقیر را نمى‌گذارد وجود پیدا کند. اما خمس یک مالیات بسیار هنگفتى است و این مالیات بسیار هنگفت براى همه چیز است یعنى سیستمش طورى است که،اینطور نیست که خیال بشود که براى فقرا است. خمس تمام عایدى تمام یک مملکت در هر سال یک قلم بسیار درشت است و این مى‌تواند اداره بکند. اگر انشاءالله توانستید، توانستیم همین سیستم اسلامى را که دیگر در مالیات هم هیچ احتیاج به اینکه یک چیز دیگرى زاید بر آن باشد نداشته باشیم، همین خمس تمام درآمدها و بسیار عادلانه است کتاب صحیفه نور جلد 7 صفحه 171
مقام معظم رهبری:این دنباله‌ی حدیث جابر از امام باقر(علیه السّلام) است که این فقره را در جلسه‌ی قبل خواندیم.
وَ الزَّکاةُ تزیدُ فِی الرِّزق
ظاهر قضیّه به حسب نگاه مادّی ما این است که وقتی زکات میدهیم -یعنی صدقه- پولی را خارج میکنیم، در واقع از خودمان چیزی کم میکنیم؛ امّا باطن قضیّه این نیست. باطن قضیّه این است که زکات، رزق را زیاد میکند و این، هم به این معنا است که اثر طبیعیِ زکات این است که خدای متعال به انسان عوض خیر میدهد و رزق را زیاد میکند، هم با یک معانی وسیع‌تری، با نگاه وسیع‌تری که انسان نگاه کند، وقتی در جامعه زکات رایج شد، اقتصاد رونق میگیرد و وقتی اقتصاد رونق گرفت، همه‌ی طبقات مردم، قشرهای مردم برخوردار میشوند. این هم میتواند مضمون این عبارت باشد.
بیانات در ابتدای درس خارج فقه ۱۳۹۷/۱۱/۱
«فَإنَّ اخراجَهُ مِفتاحُ رِزقِکِم» ۱؛ پرداختن، خمس، کلید روزی شماست.
در سالی که بیشتر مزارع نواحی فارس به آفت مبتلا شده بود، به قوام الملک خبر دادند که همه مزرعه های شما در نواحی فسا به واسطه ملخ از بین رفته است.
قوام گفت: باید خودم ببینم. وی به اتفاق چند نفر دیگر از شیراز حرکت کردیم و چون به مزرعه های قوام رسیدیم، دیدم تماما خوراک ملخ گردیده به طوری که یک خوشه سالم ندیدیم. همین طور که می رفتیم و مزرعه ها را می دیدیم به قطعه زمینی رسیدیم که تقریبا وسط مزارع آفت گرفته بود، دیدیم محصول آن سالم و یک خوشه اش هم دست نخورده، در حالی که محصول زمین های چهار طرف آن به کلی از بین رفته بود.
قوام پرسید: این مزرعه برای کیست؟ گفتند: برای مردی است که در بازارِ شهر فسا کار می کند.
گفت: می خواهم او را ببینم. مرد را حاضر کردند.
قوام از او پرسید: فلان مزرعه برای توست؟
گفت: آری، پرسید، به نظر خودت چرا مزرعه تو دچار آفت نشده است؟
مرد گفت: به دو علت یکی این که: من مال کسی را نخورده ام تا ملخ مال مرا بخورد، دیگر آن که من همیشه زکات آن را سر خرمن، جدا می کنم و به مستحقین می رسانم و مابقی را به خانه ام می برم. ۲
عوامل دیگری مثل غشّ در معامله، رباخواری، شراب خواری، کم فروشی، احتکار، گران فروشی، سوء استفاده از منصب و موقعیت شغلی، رزق و روزی را حرام می کند و همین لقمه حرام، تأثیرهای فراوانی بر زندگی فرد و اجتماع می گذارد و سرانجام، بدبختی را به همراه می آورد.
منبع:
۱. وسائل الشیعه، ج۹، ص ۵۳۸.
۲. داستان های شگفت، ص ۹۷.
۳. اخلاق اسلامی، ص ۱۹۰-۱۹۱.
هر جامعه کالاها و خدمات ویژه ای را تولید و بر اساس یک دستورالعمل یا نظمی معین در بین اعضای خود برای استفاده نهایی توزیع می کند و این کارایی بنا به دلایل گوناگونی از جامعه ای به جامعه ای دیگر می تواند متفاوت باشد.
از سوی دیگر، بخش عمده مصرف کنندگان در جامعه اسلامی تحت تأثیر آموزه های اسلامی به وظیفه دینی خود عمل و خمس پرداخت کرده و همچنین مالکیت خمس و تولیت جمع آوری و توزیع خمس با حکومت اسلامی است. نتایج نشان می دهد پرداخت خمس، توابع و معادلات کلی رشد یکنواخت و پس انداز را تحت تأثیر قرار نمی دهد. وجود خمس و پایبندی به دستورات اسلامی به هیچ وجه مانع دستیابی به وضعیت رشد یکنواخت نمی شود بلکه نشان می دهد، نیل به رشد یکنواخت در اقتصاد اسلامی مسأله ای امکان پذیر است.
سید محمد جواد محمدی پایه ۴
(موسسه پژوهشی معالم)
زیر نظر حوزه علمیه بقیةالله عج قم
تحت اشراف حضرت آیت‌الله ناصری دامت‌برکاته
پیام رسانهای ایتا و تلگرام
@maalemqom
وبسایت
www.mnj.ir
www.maalemqom.ir
ثبت دیدگاه