«حسود و حسادت»
حسین کافتری
موسسه پژوهشی معالم
زیر نظر حوزه علمی بقیة الله “عج”_ قم
تحت اشراف حضرت آیت الله ناصری “دامت برکاته
فهرست
آیه قرآن در رابطه با حسادت 1
روایت در رابطه با حسادت 1
حسد از منظر امام خمینی 2
حسد از منظر مقام معظم رهبری 4
داستان در رابطه با حسد 4
رفیق عیسی علیه السلام 4
تحلیل شخصی در رابطه با حسد 5
آیه قرآن در رابطه با حسادت
* وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ﴿۵﴾ سوره فلق
انصاریان: و از زیان حسود، زمانی که حسد می ورزد.
خرمشاهی: و از شر رشكبرى كه رشك برد.
فولادوند: و از شر [هر] حسود آنگاه كه حسد ورزد.
قمشه‌ای: و از شرّ حسود بد خواه چون شراره آتش رشک و حسد بر افروزد.
مکارم شیرازی: و از شر هر حسودي هنگامي كه حسد ميورزد.
روایت در رابطه با حسادت
* «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
یَكفیكَ مِنَ الحاسِدِ اَنَّهُ یَغتَمُّ وَقتَ سُرورِك!
کیفر آدم حسود برای تو همین بس که در وقت سرور و خوشحالی تو، او غمگین و غصّه‌دار است! (بحار، ج ٧٣، ص ٢٥٣)
حسد از منظر امام خمینی
حسد از نظر امام خمینی حالتی است نفسانی که صاحب آن آروز کند سلب کمال و نعمت را از غیر، چه این که خود، دارای آن نعمت باشد یا دارا نباشد و چه بخواهد خودش به آن نعمت برسد یا نخواهد. علامه نراقی می گوید حسد:«و هوتمنی زوال نعم الله تعالی عن اخیک المسلم مماله فیه صلاح».
حسود گاهی بی عرضه و ناتوان است که هیچ کاری از او ساخته نیست، جز سوزاندن خودش و گاهی آن قدر قوی است که جهان را به آتش خود می سوزاند و گاهی نیز لئیم و پست فطرت است که نه خودش نعمت و فضیلت دارد و نه برای دیگران می خواهد و گاهی حسود شریر است که بدترین اقسام حسد است که حسد سمتگران و بعضی از ثروتمندان از همین قسم است.
الف) اقسام حسد:
امام فرمودند برای حسد اقسام و درجاتی است به حسب حال محسود و به حسب حال حسود و اما به حسب حال محسود فی نفسه، درجات آن شدت و ضعف زیادی دارد که به حسب اسباب و آثار، اختلاف پیدا کند و اما به حسب حال حسود، از عداوت یا تکبّر یا خوف یا غیر آن پیدا شود.
ب) ریشه های حسد:
علاوه بر این سر منشأ، اکثر ریشه های حسد در خود پرستی است که شخص حسود همه چیز را برای خود می پسندد و یا در خود فروشی است که این صفت رذیله اگر در کسی یافت شود، کاری می کند که اثری از نام نیک برای کسی باقی نماند و یا در بخل است که بخیل به هیچ نعمتی از نعمت های خدا رضایت نمی دهد و جهان هستی را مورد استیضاح قرار می دهد و یا در حرص و آز است که حسد از حرص زاییده می شود و این مادر و فرزند با یکدیگر همکاری می کنند تا بشر را بی چاره نمایند.
حسود زائل شدن نعمت غیر را آرزو می کند، کینۀ صاحب نعمت را در دل دارد، عدل خدا و قسمت را عادلانه نمی داند، چنانچه حق تعالی می فرماید، حسود روبرگردان است از قسمت هایی که بین بندگانم کرده ام و غضبناک از نعمت های من. از برای حسد، اسباب بسیاری است که عمده آن، رؤیت ذُلّ نفس است. وقتی غیر خود را کامل دید، در او یک حالت ذُلّ و انکساری رخ می دهد که اگر عوامل خارجیه نباشد، حسد تولید کند و میل زوال نعمت و کمال از غیر در او پیدا می شود. علامه مجلسی (ره) موجبات حسد را منحصر کرده اند در هفت چیز: 1. عداوت؛ 2. تعزز؛ 3. کبر؛ 4. تعجب؛ 5. خوف؛ 6. حب ریاست؛ 7. خبث طینت.
حضرت امام خمینی (ره) می فرمایند: غالب این ها، بلکه تمام این ها برگشت می کند به رؤیت ذُلّ نفس.
چنانچه نفس تو، تو را دعوت می کند که دیگران را اذیت کن، توهین کن و دشمن داشته باش. تو بر خلاف میل نفس به او ترحم کن، تجلیل و توقید نما، زبان را به ذکر خدا وادار کن، نیکویی او را بر خود و دیگران عرضه دار، صفات جمیله او را خاطر نشان کن؛ چون خداوند ـ تبارک و تعالی ـ وعده فرموده که مجاهدان را هدایت کند و آنها را به لطف خفی خود اعانت نماید.
امام خمینی در ضمن بیان حدیث رفع، به حسودان هشدار می دهند : در بعضی از احادیث شریفه وارد شده که پیامبر(ص) فرمودند از امت من
نه چیز برداشته شده و از جمله آنها حسد است؛ زیرا کم اتفاق افتاده که این ماده فساد، قدم به نفس بگذارد و تولید فساد نکند. پس نباید انسان از این ماده خطرناک غفلت کند و به واسطۀ حدیث رفع، مغرور گردد. پس با جدّیت خود، در صدد اصلاح آن باش تا مشمول عفو و رحمت الهی واقع شوی.
پرتال امام خمینی(ره)
حسد از منظر مقام معظم رهبری
وَ أَقَلُّ النّاسِ لَذَّةً أَلحَسُود
از میان مردم، حسود، در زندگی از همه کم‌تر لذت می‌برد.
شرح حدیث: از زندگی لذت نمی‌برد به خاطر حسد؛ در درون او یک موریانه‌ای وجود دارد که پایه‌های راحت و تمتع او را می‌پوساند و پوک می‌کند و خراب می‌کند؛ تقصیر کسی هم نیست، مربوط به خودش است. باید با حسد در درون خود مبارزه کنیم. (سایت لیدر leader)
داستان در رابطه با حسد
رفیق عیسی علیه السلام
امام صادق علیه السلام فرمود: بپرهیزند از حسد و بر یکدیگر حسد نورزید آنگاه فرمود: یکی از برنامه‌های حضرت عیسی گردش در شهرها بود. در یکی از سفرهایش یکی از اصحاب خود را که کوتاه قد بود و از ملازمین حضرت بود همراه خود برد.
در بین راه به دریا رسیدند، عیسی علیه السلام با نام خدا پا روی آب گذاشت و شروع به رفتن کرد. آن ملازم هم، سخن عیسی علیه السلام را تکرار کرد و به دنبال او بر روی آب حرکت کرد.
در وسط دریا با خود گفت: عیسی پیامبر صلی الله علیه و آله است روی آب راه می‌رود و من هم بر روی آب راه می‌روم پس برتری او بر من در چیست؟
همینکه این حرف را زد در آب فرو رفت و از عیسی علیه السلام کمک طلبید. حضرت دست او را گرفت و از درون آب بالا کشید و به او فرمود: چه گفتی که در آب فرو رفتی؟ حقیقت خیال درونی خود را گفت.
فرمود: خود را در غیر جایگاهی که خدا برایت معین نموده قرار دادی و مورد غضب خدا قرار گرفتی، پس توبه کن تا منزلت سابق را بازیابی. او توبه کرد و بر پشت سر عیسی به راه خود ادامه داد. آنگاه امام صادق علیه السلام فرمود: از خدای بترسید و از حسد پرهیز نمائید.
سایت ایپاب فا
تحلیل شخصی در رابطه با حسد
حَسَد یا حسادت از رذایل اخلاقی، به معناى آرزوىِ از بین رفتن داشته‌هاى دیگران است. از حسد در اسلام خیلی نهی ده است تا جاییکه واژه حسد چهار بار در قرآن به کار رفته است. در کتاب‌های حدیثی هم روایاتی در مذمت حسد و آثار بد آن آمده است. از دلایل حسد می¬شود به نمونه هایی مانند: خباثت باطنی و داشتن روحیه تکبر اشاره کرد. از راه های درمان حسد میشود به تفکر درباره آسیب‌های حسد اشاره کرد،. در فقه حسد را از گناهان کبیره می¬شمارند ولی اگر حس حسادت در رفتار و کردار ظاهر نشود طبق حدیث رفع، ایرادی بر آن وارد نیست.
در برخی از مَثَل‌هاى فارسى و عربى، آموزه‌هایى درباره حسد یافت میشود، مانند: «حسود هرگز نیاسود» «الاحْسانُ الَى الْعَبیدِ مَکْبَتَةٌ لِلْحَسُود» (نیکى به بندگان مایه خوارى حسود است).
ریشه حسد در قلب است و معتقدم اگر حسد در زبان یا رفتار بروز کند، در این صورت انسان، مرتکب گناه شده و باید حلالیت بطلبد، اما اگر حسد در همان مرحله قلب بماند، در این صورت انسان فقط مرتکب گناهى بین خود و خدا شده است، که باید توبه کرده و از خداوند طلب کند که از این خبائث شیطانی به دور باشد.
ثبت دیدگاه