? چرا خواندن بعضی از کلمات قرآن سخت است؟
?? یکی از مشکلاتی که هنگام قرائت قرآن وجود دارد، کلماتیست که در عموم قرآنها به شکلی نوشته شده که خواندنشان با آنچه نوشته شده متفاوت است، بعنوان نمونه:
“يَبْنَؤُمَّ”، “یلیت”، “الصلوة” که به ترتیب چنین خواند میشود: “یا ابنَ أُمِّ”، “یا لیت” و “الصلاة” و اساسا این کلمات در سایر کتب و متون عربی هم به این شکل دوم نوشته میشود.
در بعضی موارد هم یک کلمه به دو شکل نوشته شده است، مثل “مالک” که به دو شکل “ملک” و “مالک” نوشته شده است.
? علت آن است که این قرآنها مطابق با “رسم مصحف عثمانی” نوشت شده اند.
بنا بر گزارش مشهور – خصوصا میان اهل سنت – عثمان بن عفان (خلیفه سوم نزد اهل سنت) در زمان حکومت خود اقدام به جمع آوری مصاحفی کرد که صحابه بصورت کامل یا پاره اجزا در زمان پیامبر (ص) نوشته بودند و تمامی آنها را سوزاند. سپس دستور داد چند مصحف با رسم الخط و شیوه نگارشی یکسان نگاشته شود و به شهرهای اصلی جهان اسلام فرستاده شود تا پس از آن همه مصاحف بر آن اساس نوشته شوند. این شیوه نگارش به نام “رسم عثمانی” ثبت شد و تا به امروز اکثر قرآنها در جهان اسلام بر اساس آن نوشته میشوند.
? مثالهای ابتدای این نوشتار همگی بخاطر تبعیت از این رسم الخط تا به امروز باقی مانده اند و در طول تاریخ نیز بحث های نسبتا مهمی میان عالمان اسلامی بوده که آیا میشود قرآن را به شیوه ای دیگر – مثل سایر متون عربی و با املای درست – نوشت یا خیر و گویا اکثر ایشان مخالف کنار گذاشتن رسم عثمانی بودند یا لااقل چنین رسمی را ترجیح داده اند و این شد که در ابتدای اکثر قرآنها نوشته شده این مصحف بر اساس “رسم عثمانی” نوشته شده است.
⭕️ اما در زمان ما یک عثمان دیگر هم به ماجرا اضافه شد که بخاطر تشابه اسم با عثمان بن عفان، این مشکلات به نامش نوشته شد!
شیخ عثمان حسین طه معروف به عثمان طه خطاطی سوری است که قرآن را با خطی بسیار زیبا کتابت کرد و امروزه بسیاری از قرآنها میان ما به خط اوست. هرچند عثمان طه در نگارش قرآن علاوه بر خط زیبا، نکات بسیاری را در نظر گرفت – مثل اینکه پایان صفحات حتما انتهای آیه باشد و نه ابتدای آیه و اینکه هر جزء قرآن 20 صفحه باشد – اما در مسئله “رسم الخط” دخالت و تصرفی نکرد و قرآن را بر اساس رسم عثمانی نوشت. اما بخاطر تشابه اسمی بسیاری گمان کردند رسم الخط عثمانی که در ابتدای قرآن ها آمده اشاره به نام این خطاط بوده و مشکلات را به دوش او انداختند.
برای اینکه روشن تر بشود میشود خط “عثمان طه” را به اصطلاح امروزی فونت نامید که ربطی به “رسم الخط” که همان شیوه نگارش و املای کلمات است ندارد. به همین دلیل هم مشکلات مربوط به “رسم الخط عثمانی” در مصاحفی که دیگر خطاطان نوشته بودند هم تکرار شده است.
? بعد نوشت‌ها:
1️⃣ در مورد اصل ماجرای یکسان سازی مصاحف و باقی مسائل پیرو آن بحثهای زیادی شده و بسیاری از این مسائل از لحاظ تاریخی محل تردید جدی اند. همچنین بنظر میرسد اکثریت عالمان اسلامی – خصوصا شیعیان – در زمان های اخیر مشکلی با تغییر رسم الخط قرآن و نگارش آن به شیوه رایج عربی ندارند.
2️⃣ برخی از موارد تفاوت رسم الخط و خواندن، به مسئله قرائات هم برمیگردد، مثلا در آیه 254 سوره بقره در مصحف عثمانی “یبصط” ثبت شده، در حالیکه در قرائت مشهور – و منجمله حفص از عاصم که قرائت رایج در میان ماست – “یبسط” خوانده میشود، به همین دلیل در اینجا “سـ” کوچکی بالای صاد گذاشته میشود تا قاری قرآن متوجه شود که اینجا باید “یبسط” بخواند.
3️⃣ علایم وقفی که در قرآنهای فعلی داریم – که بعضا اشتباه است – ربطی به هیچ کدام از دو عثمان ندارد و نتیجه توافقیست که در ابتدای قرن بیستم در میان برخی علمای مصر صورت گرفت و عثمان طه در هنگام نوشتن قرآن، سیستم علامت گذاری آنها را در قرآن خود به کار گرفت.
4️⃣ اینجا (https://archive.org/details/waqmsmoa/msmoa/mode/2up?view=theater) میتوانید نسخه ای از مصحف منسوب به عثمان که در ترکیه نگه داری میشود را به صورت آنلاین قرائت کنید.
5️⃣ اینجا (https://www.alef.ir/news/3970725034.html) میتوانید مصاحبه ای جالب با عثمان طه بخوانید.
#آداب #قرآن_کریم
ثبت دیدگاه