دروغ و دروغگو
«« آیات »»
فی قلوبهم مرض فزادهم الله مرضـا ولهم عذاب الیم بما کانوا یکذبون؛
در دلهای آنان یک نوع بیماری است خداوند بر بیماری آنان افزوده و به خاطر دروغهایی که می‌گفتند، عذاب دردناکی در انتظار آنهاست.» بقره/سوره۲، آیه۱۰.
۲- اولـئک اصحـب النار هم فیها خــلدون• یوم یبعثهم الله جمیعـا فیحلفون له کما یحلفون لکم ویحسبون انهم علی شیء الا انهم هم الکـذبون.
هرگز اموال و اولادشان آنها را از عذاب الهی حفظ نمی‌کند آنها اهل آتشند و جاودانه در آن می‌مانند! • (به خاطر بیاورید) روزی را که خداوند همه آنها را برمی‌انگیزد، آنها برای خدا نیز سوگند (دروغ) یاد می‌کنند همان گونه که (امروز) برای شما یاد می‌کنند و گمان می‌کنند کاری می‌توانند انجام دهند بدانید آنها دروغگویانند.» مجادله/سوره۵۸، آیه ۱۷ و
«« روایات »»
1. امام على عليه السلام
لَيسَ لِكَذوبٍ اَمانَةٌ، وَ لا لِفُجورٍ صيانَةٌ؛
دروغگو امانتدار نيست و بدكار، نگهدارنده اسرار.
تصنیف غررالحکم و درر الکلم ص ۲۲۰ ، ح ۴۳۸۷
2. پيامبر صلى الله عليه و آله
اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَصديقا لِلنّاسِ اَصدَقُهُم حَديثا وَ اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَكذيبا اَكذَبُهُم حَديثا؛
هر كس راستگوتر است سخن مردم را بيشتر باور مى كند و هر كس دروغگوتر است مردم را بيشتر دروغگو مى داند.
نهج الفصاحه ص ۲۷۲ ، ح ۵۹۱
3. امام على عليه السلام
اَلكَذِبُ فِى العاجِلَةِ عارٌ وَ فِى الآجِلَةِ عَذابُ النّارِ؛
دروغ در دنيا ننگ و عار است و در آخرت عذاب جهنم.
غررالحکم و درر الکلم ص ۹۱ ، ح ۱۷۳۷
«« کلام امام خمینی »»
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
طبق نظر حضرت امام خمینی دروغ فی الجمله از گناهان کبیره است. (مکاسب محرمهّ، ج2، ص 119) و در پاسخ سوالی د رمورد دروغ مصلحتی فرموده اند: دروغ از گناهان کبیره است و مصلحت اندیشی موجب رفع حرمت نمی شود. (استفتائات امام ، ج 5، س 6775)
در کتاب چهل حدیث با توجه به روایات در مذمت دروغ چنین می فرماید:
مفاسد دینی و عقوبات اخروی دروغ بسیار است:
ا- دروغگویی از شراب بدتر است.
2-دروغگویی خرابی ایمان است.
3-از حضرت ختمی مرتبت سوال شد آیا مومن جبان و ترسو میشود؟ فرمود:آری. سوال شد آیا بخیل می شود؟ فرمود: آری. عرض شد: آیا کذاب می شود؟ فرمود: نه.
4-دروغ از ربا بالاتر است. با اینکه تشدید در امر ربا به طوری شده است که انسان را به حیرت در می آورد. (ر.ک: چهل حدیث، ص 471 – 472)
در ادامه در مورد دروغ به شوخی میفرمایند:
و از اموری که انسان باید ملتفت آن باشد این است که دروغ به عنوان شوخی و مزاح هم در اخبار از آن تکذیب شده است و تشدید در امر آن گردیده و علما فتوای به حرمت آن نیز می دهند…قال امیر المومنین علیه السلام: لا یجد عبد طعم الایمان حتی یترک الکذب هزله و جده؛ نمی چشد بنده ای مزه ایمان را، مگر آنکه ترک کند دروغ را در شوخی و جدی. ( ر.ک: همان، ص 472)
در پایان می فرماید:
اکنون با این همه اخبار… خیلی جرات و شقاوت می خواهدکه انسان اقدام به این امر بزرگ و خطیئه مهمه نماید. (همان، ص 473 )
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
«« کلام امام خامنه ای »»
حکم کذب
حرمت کذب و کبیره بودن آن
حرام بودن مطلق دروغ و کذب از ضروریات فقه است؛ چه دروغ کوچک و بی‌اهمیت باشد و چه بزرگ و تأثیرگذار. اما کبیره بودن این گناه درصورتی است که کذب در امر دین و دروغ بستن به خدا و پیامبر(ص) باشد؛ یا کذبی باشد که مفاسد فراوانی بر آن مترتّب است، و الّا کذب از گناهان صغیره است. مثل اینکه از کسی بپرسند:” شما فلانی را ندیدید؟” جواب می‌دهد:” نه”. درحالیکه آن شخص را نیم ساعت پیش دیده است. این دروغ، اهمیتی ندارد.
تأثیر عملی کبیره یا صغیره بودن کذب
اگر کذب از گناهان کبیره باشد، یک بار گفتن آن، موجب سقوط انسان از عدالت میشود. امّا اگر از کبائر نباشد، در صورت اصرار بر آن موجب سقوط از عدالت میشود.
موارد جواز کذب
۱. اضطرار
اضطرار یعنی اینکه انسان در شرایطی باشد که ناچار شود دروغ بگوید؛ مثلاً مالی را پیش شما به امانت گذاشته‌اند و ظالمی با اصرار و تهدید بگوید باید این مال را به من بدهی! شما هم می‌گویید: “این مال پیش من نیست.”
در این مورد فرقی نمی‌کند که شخص برای دفع ضرر، امکان توریه داشته باشد یا نداشته باشد.
۲. اصلاح بین اشخاص و گروه‌ها
اگر بین اشخاص یا گروه‌هایی اختلافی وجود دارد، جایز است برای رفع این اختلاف و ایجاد صلح بین آنان، دروغ گفت.
اما گفتن دروغ برای انجام کار صلاح دیگری غیر از اصلاح بین مردم، جایز نیست. مگر آنکه آن امر بسیار مهم باشد؛ مانند اینکه امتی با این دروغ از شرک نجات پیدا کند. همچنانکه حضرت ابراهیم (ع) برای بیداری یک امت چنین کرد.
۳. وعده دروغ به زن و فرزند
مقصود از جواز وعده کذب به زن و فرزند این نیست که خانواده‌ها با دروغ اداره شود و فضای محیط خانواده، فضای دروغ و بی‌اعتمادی باشد. بلکه چیزی است در جهت تقویت و تحکیم خانواده. با توجه به اینکه در شریعت اسلام، ادارۀ مالی خانواده به عهدۀ مرد است و زن تکلیفی ندارد؛ گرچه اموال و درآمدی هم داشته باشد. در چنین فضایی چنانچه زن و دیگر اعضای خانواده درخواست‌هایی داشته باشند که مرد نتواند پاسخگوی آن باشد، برای اینکه فضای حاکم بر خانواده تلخ نشود، می‌تواند به دروغ وعده‌هایی بدهد و در زمان مناسب بگوید: “متأسفانه برای انجام آن، شرایط مهیا نشد.”
«« داستان »»
یک قانون در مورد دروغ گفتن هست که می گویند دروغگو بالاخره رسوا می شود پس مراقب حرف زدنتان باشید. در این مطلب چند داستان کوتاه درباره دروغگویی و عاقبت دروغگویی آورده ایم با ما همراه باشید.
1. و به دروغ به استاد گفتند : ما به شهر ديگری رفته بوديم که هنگام بازگشت لاستيک خودرومان پنچر شد و چون زاپاس نداشتيم تا مدت زمان طولانی نتوانستيم کسی را پیدا کنیم و از او کمک بگيريم، به همين علت دوشنبه دير هنگام به خانه رسيديم. استاد فکری کرد و قبول کرد که آنها روز بعد بيايند و امتحان بدهند.
آن چهار دانشجو روز بعد به دانشگاه رفتند و استاد آنها را به چهار اتاق جداگانه فرستاد و به هر يک ورقه امتحانی داد و از آنها خواست که پاسخ بدهند. آنها به نخستین سوال نگاه کردند که 5 نمره داشت. سؤال خيلی راحت بود و به آسانی به آن پاسخ دادند. بعد از آن ورقه را برگرداندند تا به سوال 95 امتيازی پشت ورقه جواب بدهند که سؤال اين بود :
کدام لاستیک پنچر شده بود؟!!!
2 – ولید بن عقبه
ولید بن عقبه ابی معیط از مسلمانانی بود که ابتداءً ظاهری خوب داشت، تا جائیکه رسول خدا صلی الله علیه و آله او را ماءمور کرد به سوی قبیله بنی مصطلق برود و زکات و صدقات آنان را بگیرد.
افراد قبیله وقتی شنیدند ماءمور پیامبر آمده، به استقبال برای خوش آمد گوئی آمدند.
چون در زمان جاهلیت میان ولید و این قبیله خصومت و عداوت بوده خیال کرد آنها به کشتن او مهیا شدند، پس مراجعه به مدینه کرد و نزد پیامبر آمد و گفت: اینان زکات مالشان را نمی‌دهند در حالیکه که قضیه به عکس بود.
پیامبر صلی الله علیه و آله ناراحت شد و قصد کرد که سپاهی به طرف آن قبیله بفرستد که خداوند این آیه را نازل کرد: (ای کسانی که ایمان آورده‌اید اگر شخص فاسقی برای شما خبر آورد تحقیق کنید (در این که حرف او صحیح است یا دروغ)
بعد از نزول آیه ولید دروغگو بعنوان فاسد شناخته شد، و پیامبر فرمود او از اهل دوزخ است و بعد او با عمروعاص شراب خوردند و دشمنی با پیامبر صلی الله علیه و آله و امیرالمؤ منین را شیوه خود کرد؛ و چون از طرف خلیفه سوم به امارت کوفه منصوب شد یک روز صبح به حالت مستی نماز صبح به جماعت را چهار رکعت خواند
«« نتیجه گیری »»
کسی که دروغ میگوید نه تنها زندگی خودش بلکه زندگی اطرافیان خودش را هم خراب میکند دروغ خیلی عواقب بدی دارد و به گفته روایات کلید همه گناهان دروغ است و خیلی خیلی از این صفت رذیله در قرآن و روایات نهی شده است که اگر کسی دروغ بگوید جزو مومنان نیست همه کسانی که دروغ می گویند از همان اول دروغگو نبودند بلکه مثلاً در یک جایی وقتی که به یک مشکلی برخورد با خودشان گفتند که حالا این بار این دروغ کوچک را بگویم که مشکلم حل شود و دیگر از این به بعد نمی گوین و این سبب و زمینه این شد که این شخص به مراتب دروغ های زیادتری بگوید و نتیجه ای که از این حرف می گیریم این هست که از همین دروغ های کوچک هست که انسان تبدیل به یک دروغگو می شود و باید سعی کنیم که همین دروغ های کوچک هرچند که به چشم نمی آیند و تاثیری در جایی ندارد را ترک کنیم
««نام پژوهشگر :سید ابوالفضل میرداداشی پایه ششم»»
(موسسه پژوهشی معالم)
زیر نظر حوزه علمیه بقیه الله عج قم
تحت اشراف حضرت ایت الله ناصری دامت برکاته
پیام رسانهای ایتا و تلگرام
@maalemqom
وبسایت
www.mnj.ir
www.maalemqom.ir
ثبت دیدگاه