بسم الله الرحمن الرحیم
پژوهش سال تحصیلی1401-1402
موسسه پژوهشی معالم
مدرسه علمیه بقیه الله (عجل الله فرجه الشریف )
پژوهشگر : حسین نظرپور
باتشکر از معاون پژوهش استاد علوی لاجوردی
حسود وحسادت
آیات قرآن
?در برخی آیات قرآن مانند آیه ۵ سوره فلق، آیه ۱۹ سوره بقره، آیه ۵۹ سوره نساء، آیه ۱۲۰ سوره آل‌‌عمران و در آیه ۳۲ سوره نساء به حسادت اشاره شده است.
خداوند متعال در آیه پنجم سوره مبارکه فلق فرموده است: «وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ؛ و از شر [هر] حسود آنگاه که حسد ورزد» و نیز در آیه ۱۹ سوره بقره آمده است: «أَوْ کَصَیِّبٍ مِّنَ السَّمَاءِ فِیهِ ظُلُمَاتٌ وَرَعْدٌ وَبَرْقٌ یَجْعَلُونَ أَصْابِعَهُمْ فِی آذَانِهِم مِّنَ الصَّوَاعِقِ حَذَرَ الْمَوْتِ واللّهُ مُحِیطٌ بِالْکافِرِینَ؛ یا چون [کسانى‌که در معرض] رگبارى از آسمان که در آن تاریکی‌ها و رعد و برقى است [قرار گرفتهاند] از [نهیب] آذرخش [و] بیم مرگ سر انگشتان خود را در گوشهایشان نهند ولى خدا بر کافران احاطه دارد».
همچنین در آیه ۵۹ سوره نساء در رابطه با حسادت امده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا؛ اى کسانى‌که ایمان آوردهاید خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیاى امر خود را [نیز] اطاعت کنید پس هرگاه در امرى [دینى] اختلاف نظر یافتید اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید آن را به [کتاب] خدا و [سنت] پیامبر [او] عرضه بدارید این بهتر و نیکفرجامتر است».
روایت
مذمت حسادت روایات فراوانی وجود دارد و طبق فرمایشات امام باقر(ع) عامل قطع رزق و روزی بیان شده، همچنین، امام صادق(ع) آن‌را عامل بدبختی دنیا و آخرت دانسته است و در جایی دیگر فرمود: حسد ایمان را از بین میبرد همان‌طور که آتش هیزم را».همچنین امام علی(ع) فرموده است: حسود هیچ‌گاه بزرگوار نمی‌شود.
-پیامبر اکرم(ص) در این باره می‌فرماید :«خداوند به موسی بن عمران فرمود: مبادا بر مردم حسد بری، درباره آن‌چه من به آن‌ها داده‌ام از فضل خودم. چشمانت را به‌دنبال آن دراز مکن و دل خود را به‌دنبال آن روانه مساز، زیرا آن‌که حسد برد نعمت مرا بد داشته و از آن قسمتی که میان بنده‌هایم کردم، جلو گرفته و هر که چنین باشد من از او نیستم او هم از من نیست».
-امام جعفر صادق(ع) نیز در رابطه با حسد فرموده است: «اصول الکُفر ثَلاثَه؛ الحرص و الاستکبار و الحسد؛ اساس کفر سه چیز است؛ حرص، تکبر و حسد». همچنین، حضرت امام علی(ع) در این رابطه فرموده است: «بخیلان و حسودان لایق مصاحبت و همنشینی نیستند و همین در وصف حاسدان بس است که حق تعالی فرموده است: «وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ؛ و از شر [هر] حسود آنگاه که حسد ورزد»، (فلق/۵)، پس از شر حاسدان و بخیلان پناه به رب جلیل بریم و بخل نکنیم و حسد بر کسی نبریم که اول گناهی که در آسمان و زمین کرده شد، حسد و بخل بود که شیطان در آسمان به آدم(ع) حسد برد و به لعنت خدا گرفتار شد».
کلام امام خمینی
حسد از نظر امام خمینی حالتی است نفسانی که صاحب آن آروز کند سلب کمال و نعمت را از غیر، چه این که خود، دارای آن نعمت باشد یا دارا نباشد و چه بخواهد خودش به آن نعمت برسد یا نخواهد. علامه نراقی می گوید حسد:«و هوتمنی زوال نعم الله تعالی عن اخیک المسلم مماله فیه صلاح».
?حسود گاهی بی عرضه و ناتوان است که هیچ کاری از او ساخته نیست، جز سوزاندن خودش و گاهی آن قدر قوی است که جهان را به آتش خود می سوزاند و گاهی نیز لئیم و پست فطرت است که نه خودش نعمت و فضیلت دارد و نه برای دیگران می خواهد و گاهی حسود شریر است که بدترین اقسام حسد است که حسد سمتگران و بعضی از ثروتمندان از همین قسم است.
کلام رهبری
فرمود: وَ لا لِحَسودٍ غِنًى
آدمی که حسود است، بی‌نیازی پیدا نمیکند؛ طبیعت آدم حسود این است؛ و چون نسبت به برخورداری‌های افراد حسادت میکند، یک اثر طبیعی‌ای خدای متعال در این [حسادت] قرار داده که انسان عقب می‌افتد
داستان
امام صادق علیه السلام فرمود: بپرهیزند از حسد و بر یکدیگر حسد نورزید آنگاه فرمود: یکی از برنامه‌های حضرت عیسی گردش در شهرها بود. در یکی از سفرهایش یکی از اصحاب خود را که کوتاه قد بود و از ملازمین حضرت بود همراه خود برد.
در بین راه به دریا رسیدند، عیسی علیه السلام با نام خدا پا روی آب گذاشت و شروع به رفتن کرد. آن ملازم هم، سخن عیسی علیه السلام را تکرار کرد و به دنبال او بر روی آب حرکت کرد.
در وسط دریا با خود گفت: عیسی پیامبر صلی الله علیه و آله است روی آب راه می‌رود و من هم بر روی آب راه می‌روم پس برتری او بر من در چیست؟
همینکه این حرف را زد در آب فرو رفت و از عیسی علیه السلام کمک طلبید. حضرت دست او را گرفت و از درون آب بالا کشید و به او فرمود: چه گفتی که در آب فرو رفتی؟ حقیقت خیال درونی خود را گفت.
فرمود: خود را در غیر جایگاهی که خدا برایت معین نموده قرار دادی و مورد غضب خدا قرار گرفتی، پس توبه کن تا منزلت سابق را بازیابی. او توبه کرد و بر پشت سر عیسی به راه خود ادامه داد. آنگاه امام صادق علیه السلام فرمود: از خدای بترسید و از حسد پرهیز نمائید.
نتیجه
با توجه به مطالبی که در مورد حسادت گفته شد مومنان باید از این صفت دوری کنند و با توجه به روایت امام صادق عليه السلام: إنَّ الْمُؤْمِنَ يَغْبِطُ وَ لا يَحْسُدُ وَ الْمُنافِقُ يَحْسُدُ وَ لايَغْبِطُ؛مؤمن غبطه مى خورد و حسد نمى ورزد، و منافق حسد مى ورزد و غبطه نمى خورد
سعی کنیم که بجای حسادت ورزیدن غبطه بخوریم زیرا غبطه موجب حرکت انسان و سبقت گرفتن و خود را بالا کشیدن میشود بر خلاف حسادت که موجب میشود فرد حسود طرف مقابل خود را پایین بکشد و هیچ پیشرفتی در کار نباشد
که این صفت رذیله را با پشتکار و توکل بر ائمه می شود از بین برد
موسسه پژوهشی معالم
زیر نظر حوزه علمیه بقیه الله عج قم
تحت اشراف حضرت ایت الله ناصری دامت برکاته
پیام رسانهای ایتا و تلگرام
@maalemqom
وبسایت
www.mnj.ir
www.maalemqom.ir
ثبت دیدگاه