? توضیح “اتحاد افق” در بحث هلال اول ماه
از رساله جامع آقای سیستانی (https://www.sistani.org/persian/book/25103/5271/):
? هم افق بودن یا نبودن دو منطقه نسبت به یکدیگر، در بسیاری از موارد، امری ثابت نیست؛ بلکه در ماههای مختلف، ممکن است متفاوت باشد.
? توضیح بیشتر آنکه برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، اموری مؤثّر است؛ از جمله: زمان غروب خورشید و ماه و مقدار اختلاف زمان غروب آن دو (مدت مکث ماه پس از غروب) و نیز مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویهای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت میگیرد و همینطور مقدار بخش روشن هلال و ضخامت بخش میانی آن و… [به عنوان مثال، جزئیات دقیق هلال ماه شوال امسال را از اینجا (https://farsi.nojumi.org/WebPages/CrescentPrint.aspx?day=29&month=9&year=1443&premonthName=%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%84&monthName=%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86) بررسی کنید.]
? اگر ماه در افق شهری (مثلاً شهر «الف») دیده شود، چنانچه در شهری دیگر (شهر «ب») شرایط رؤیتپذیری ماه (مانند اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، مقدار بخش روشن ماه و… که از طریق محاسبات دقیق نجومی به دست میآید)، مانند شهر «الف» یا بهتر از آن باشد، طبیعةً باید هلال در آن شهر (شهر «ب») نیز دیده شود و اگر دیده نشود، علّت عدم رؤیت، حتماً وجود موانع عارضی مانند ابر یا گرد و غبار بوده است.
? در این موارد است که رؤیت ماه در شهری (مانند شهر «الف» در مثال بالا)، اوّل ماه را برای شهر دیگر (شهر «ب») نیز ثابت میکند و به اصطلاح گفته میشود رؤیت ماه در شهر «الف»، ملازمه دارد با رؤیت در شهر «ب».
? امّا باید توجّه نمود که شرایط رؤیت ماه در همۀ ماههای قمری – حتّی برای یک شهر به خصوص- مانند هم نیست و مثلاً ممکن است شرایط رؤیت پذیری شهر «ب» (در مثال بالا)، در ماه قمری دیگر، بدتر از شهر «الف» باشد؛ که در این صورت رؤیت ماه در شهر «ب»، اوّل ماه را برای شهر «الف» ثابت میکند؛ نه برعکس.
? پس یک شهر، در یک ماه قمری، نسبت به شهر دیگر هم افق بوده و رؤیت ماه در آن، اوّل ماه را برای شهر دیگر ثابت میکند؛ امّا در ماه دیگر نسبت به همان شهر، هم افق نمیباشد.
? البتّه موقعیّت برخی از شهرها نسبت به یکدیگر طوری است که ملازمۀ در رؤیت، همواره و از یک طرف وجود دارد و به عنوان یک قاعدۀ کلّی می توان گفت:
? اگر شهری که ماه دیده شده (شهر اوّل)، در شرق شهر دوّم – که مثلاً مانعی از دیدهشدن ماه در آن بوده – قرار داشته باشد، چنانچه در خطّ عرض جغرافیایی، بیش از یک یا دو درجه اختلاف نداشته باشد، غالباً ملازمه وجود داشته و غالباً دیده شدن ماه در شهر اوّل، اوّل ماه را برای شهر دوّم نیز ثابت میکند؛ بنابراین ثابت شدن رؤیت ماه در «مشهد»، اوّل ماه را غالباً برای «نیشابور، سبزوار، شاهرود، دامغان، تهران، قروین، سقز، سردشت و…» ثابت میکند.
? امّا در غیر این صورت، وجود ملازمه و ثابت شدن ماه، در شهر دیگر، بستگی به ویژگیهای ماهی دارد که در شهر اول رؤیت شده، که در توضیحات به آن اشاره گردید.
? به طور مثال در برخی از موارد ممکن است خصوصیّات رؤیت پذیری ماه طوری باشد که دیده شدن ماه در شهرهایی از «پاکستان یا هندوستان یا حتّی عراق و عربستان»، اوّل ماه را در «مشهد» هم ثابت کند و در بسیاری از موارد هم ممکن است دیده شدن ماه حتّی در «تهران یا اصفهان» یا شهرهای نزدیکتر مثل «شاهرود» هم اوّل ماه را در «مشهد» ثابت ننماید، که برای اطّلاع از خصوصیّات رؤیتپذیری هلال، در هرماه قمری و هرشهر میتوان از متخصّصین متدیّن کسب اطّلاع نمود.
?از آنچه ذکر گردید روشن شد که مرزها و تقسیمات کشوری و شهری به هیچ وجه در اتّحاد افق و عدم آن، دخیل نمیباشد.
ثبت دیدگاه