بسم الله الرحمن الرحيم
موضوع:اشکال به ثمرات بحث صحیح و اعم
محقق: محمد حاجی پور
مطالب
1_1مقدمه 2
2_1 اشکال اول 2
2_2 پاسخ به اشکال 2
3_1 اشکال دوم 3
3_2 اصل ثمره 3
3_3 اشکال 3
3_4پاسخ اشکال 3
4_1 اشکال سوم 3
4_2 اصل ثمره 3
4_3 اشکال 3
4_4 پاسخ اشکال 3
5_1 اشکال چهارم 4
5_2 اصل ثمره 4
5_3 اشکال 4
6_1 اشکال پنجم 4
6_2 اصل ثمره 4
6_3اشکال 4
7_1 اشکال ششم 4
7_2 اصل ثمره 4
7_3اشکال 4
نتیجه گیری 5
منابع 5
1_1مقدمه
علم اصول علمی است آلی که برای استنباط احکام فقهی در اسلام استفاده و آموزش داده می شود. از این رو اگر بحثی در علم اصول برای استنباط احکام ثمره عملی و درخوری نداشته باشد، کنار گذاشته و یا اگر ثمره علمی داشته باشد، به صورت محدود حول آن موضوع بحث می شود. بحث صحیح و اعم نیز موضوعی است که علما پیرامون ثمره آن بسیار بحث و سوال و اشکال کرده اند. از این رو در اینجا به برخی از این اشکالات میپردازیم.
2_1 اشکال اول
نکته: در اینجا به اصل وجود بحث صحیح و اعم اشکال می شود.
صحیح و اعم اصلا در کتاب و سنت راه ندارد چرا که بعضی از آیات و روایات دلالت بر اطلاق گیری میکنند و صرفا در مقام تشریع هستند نه در مقام بیان حقیقت عبادت و اجزاء و شرائط از روایات و آیات دیگر فهمیده می شود و اصل بر اطلاق گیری است مگر اینکه خلافش ثابت شود. (آیه و روایت مطلقی وجود ندارد که دلالت بر اجزاء و شرایط کند)
2_2 پاسخ به اشکال
بعضی آیات و روایات مطلق هستند که در مقام بیان اجزاء و شرائط هستند. مانند: کتب علیکم الصیام کما کتب على الذين من قبلكم. که در اینجا روزه مطلق است اما با قرینه الذين من قبلكم اجزاء و شرائطش ذکر شده است.(قول آقای خوئی)
3_1 اشکال دوم
3_2 اصل ثمره
زمانی که نهی از فعل بیاید اگر قائل به صحیح باشیم فقط نماز صحیح منع شده و اگر قائل به اعم باشیم هم نماز صحیح و .هم نماز فاسد منع می شوند .
3_3 اشکال
در اینجا ما هنوز در حال بحث بر روی اصل حکم هستیم و درگیر چیستی حکم هستیم و حكم هنوز ثبوت نیافته است، و این .ثمره زمانی می آید که حکم ثابت و چیستی آن حل شده باشد.
3_4پاسخ اشکال
به دوگونه اشکال پاسخ داده می شود:
1.لزوما نباید ثمره مسئله، ثمره استنباطی باشد بلکه اگر یک ثمره علمی و فقهی هم باشد کافی است.
2.برای بحث می توان ثمره استنباطی هم در نظر گرفت به این صورت که آیا ما در صورت نهی می توانیم نماز فاسد بخوانیم یا نمیتوانیم ؟؟
4_1 اشکال سوم
4_2 اصل ثمره
در شک در جزء یا شرط بودن چیزی برای عمل ماموربه، قائل به أعم می تواند اطلاق گیری کند، اما قائل به صحیح نمی تواند.
4_3 اشکال
اگرچه صحیحی نمی تواند از طلاق لفظی به جایی برشد اما می تواند با اطلاق مقامی به همان نتیجه قائل به أعم برسد و در نهایت این دو یکی هستند.
4_4 پاسخ اشکال
اشکال خارج از بحث است چرا که ما داریم در مورد اطلاق لفظی صحبت می کنیم و نه اطلاق مقامی.
5_1 اشکال چهارم
5_2 اصل ثمره
بنابر قول اعمی شک در شرط یا جزء ربطی به اصل صدق مسمی ندارد و امری زائد بر مسمی است و مستوجب برائت ولی .بنابر قول صحیحی شرط و جزء در صدق مسمی تاثیر دارند و امور زائدی محسوب نمیشوند.
5_3 اشکال
قول اعمی لزوما برائت و قول صحیحی لزوما احتیاط را با خود به همراه ندارد.
6_1 اشکال پنجم
6_2 اصل ثمره
اگر کسی نظر کند که به هرکسی که نماز می خواند، پولی هدیه بدهد، بنابر قول اعمی آن که نماز فاسد می خواند هم .مستحق هدیه هست ولی بنابر قول صحیحی نماز حتما باید صحیح باشد تا فرد مستحق پول هدیه باشد.
6_3اشکال
وجوب هدیه دادن پول بنابر چگونگی نذر چیده برنامه ریزی نشده بلکه بنابر نیت نذر کننده است؛ پس اگر نذر کرده باشد به کسی که نماز صحیح می خواند هدیت بدهد فقط به نماز صحیح می دهد و اگر نیت نذرش اعم بوده باید به همه نمازگذاران بدهد.
7_1 اشکال ششم
7_2 اصل ثمره
اگر مرد و زنی در دوشادوش هم نماز بخوانند، اگر قائل به صحیح شویم، نماز مرد صحیح است چرا که نهی فقط نماز زن را .در بر می گیرد و اگر قائل به اعم شویم، نهی هم نماز مرد و هم نماز زن را در بر میگیرد.
7_3اشکال
نهی انصراف به اعمال صحیح دارد و این از چیر دیگری جز ثاعده صحیح و اعم فهمیده می شود.
نتیجه گیری
در کل می توان اینطور نتیجه گرفت که با وجود اشکال هایی بدین صورت به بحث صحیح و اعم؛ صحیح و اعم صرفا یک بحث علمی است و نه یک بحث با ثمره عملی.
منابع
1.المحصول
2. منتفی الاصول
3. رسائل احمدیه
4.مصباح الاصول
ثبت دیدگاه