«بسم الله الرحمن الرحیم »
(ویژگی های عالم ذر )
(مکان و زمان عالم ذر )
حوزه علمیه حضرت بقیه الله عج _قم
استاد راهنما
(استاد صادقی )
پژوهشگر
(محمد رضا نصیری)
طلبه سال ۱۳۹۸ حوزه علمیه قم
/بسم الله الرحمن الرحیم /
چکیده 🙁 عالم ذر در لغت از ذریه گرفته شده و ذریه به معنای فرزندان کوچک و… است و در اصطلاح روز پیمان گرفتن خدای تعالی از انسان است . و مکان آن مکه در کنار حجرالاسود است و زمان آن قرین با زمان خلقت آدم (ع) است ).
پیشینه تحقیق :
سه مقاله :
۱_برسی روایات تفسیری عالم ذر .
۲_انسان در عالم ذر :حقیقت و جایگاه قرآنی آن.
۳_مفهوم و مصداق عالم ذر.
منابع مشترک و مهم سه مقاله :تفسیر نمونه _ الکافی _ بحار الانوار_نهج البلاغه_قرآن_المیزان_علل الشرایع_تنبیهات حول المبداوالمعاد_من لا یحضره الفقیه _بصائر الدرجات.
سه کتاب :
۱_عالم ذر (آغاز شگفت انگیز زندگی انسان).
۲_عالم ذر (باتبیین،برسی و نقد نظریات موجود).
۳_عالم ذر (عهد امام و عهد با امام ).
منابع مهم و مشترک سه کتاب :وسائل الدرجات _من لا یحضره الفقیه_مستدرک الوسائل_تفسیر نمونه_علل الشرایع_الکافی_ترجمه تفسیر المیزان_قرآن_اسرار التوحید_کامل الزیارات.
فهرست اولیه مقاله :
۱_کلیات تحقیق.
۲_مفهوم شناسی عالم ذر .
۳_مکان عالم ذر.
۴_زمان عالم ذر .
مقدمه 🙁 به نام خداوند جان و خرد که از این برتر اندیشه بر نگذرد،
اما بعد عالم ذر و مباحث مربوط به آن از جمله مسائلی است که همواره مورد توجه علما بوده است و با توجه به خاص بودن بحث آن نظریه های مختلفی درباره آن وجود دارد ، اما چیزی که واضح است قطعیت وجودی عالم ذر است و فقط اختلافات پیرامون جزئیات و ویژگی های آن است . حقیر در این مقاله تلاش کرده ام که حد الامکان در این مختصر به توضیح و بحث درباره آن بپردازم ، باشد که برای اهل تعقل قابل تامل باشد . والسلام علیکم
والله اعلم بحقایق الامور…….
کلیات تحقیق
تبیین موضوع: عالم ذر از عوالم وجودی نظام هستی است و به قبل از خلقت انسان در زمین بر میگردد ، ویژگی های آن بحث از جزئیات و زمان و مکان آن است .
اهمیت و ضرورت تحقیق : مسائل عالم ذر چون درباره انسان و چگونگی خلقت آن است و از آنجایی که معرفت النفس انفع المعارف است و شناخت عالم ذر یه نوعی شناخت از بعدی از ابعاد وجودی انسان است فلذا شناخت عالم ذر برای عموم مردم لازم و بر طلاب گرامی واجب است .
۳_پیشینه تحقیق : پیشینه تحقیق درباره عالم ذر به دین مبارک اسلام برمیگردد ، و همواره مورد توجه و تامل علمای بزرگ بوده است. و اختلاف بین علما در این باره زیاد است و این نشان از تحقیقات مفصل آنان است از جمله میتوان به محققانی همچون:
(علامه طباطبایی صاحب کتاب المیزان ، علامه شعرانی،و مولی صالح اشاره کرد )
۴_روش تحقیق: بنده در این مقاله سعی کردم از این موضوع مهم تاحدی ابهام زدایی کرده و به طور اجمالی به معرفی آن بپردازم .
۵_سوالات تحقیق:
سوال اصلی 🙁 عالم ذر چیست ؟؟)
سوالات فرعی 🙁 عالم ذر کجاست؟!، عالم ذر کی به وقوع پیسوت؟!)
مفهوم عالم ذر
معنای لغوی :ذر در واقع از ذریه گرفته شده و ذریه به معنای فرزندان کوچک و کم سن و سال است و به عالم ذر عالم الست یا عالم قالو بلی هم میگویند . ذریه گاهی برای مفرد و گاهی هم برای جمع استفاده میشود ، ولی اصل آن برای جمع است .
معنای اصطلاحی : به عقیده اسلام عالم ذر یا روز اَلَست، زمانی است که خدا پیمانی از انسان برای گواهی دادن بر یگانگی خود گرفته‌است.
در آیه ۱۷۲ سوره اعراف به پیمان خداوند از انسان در عالم ذر اشاره شده‌است:
وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَیٰ أَنفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُوا بَلَیٰ شَهِدْنَا أَن تَقُولُوا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هٰذَا غَافِلِینَ
و (به یاد آر) هنگامی را که پروردگارت از صلب بنی‌آدم نسلشان را پدیدآورد، و آنان را (در ارتباط با پروردگاری خود) بر خودشان گواه گرفت و فرمود:(آیا من پروردگار شما نیستم؟ انسان‌ها با توجه به وابستگی وجودشان و وجود همه موجودات به پروردگاری و ربوبیّت حق گفتند: آری، گواهی دادیم. پس اقرار به پروردگاری خود را در این دنیا از شما گرفتیم تا روز قیامت نگویید: “ما از این (حقیقت آشکار و روشن) بی‌خبر بودیم)
در واقع زمانی که شما در عالم ذر احضار میشوید از شما پیمانی گرفته میشود که اعم از سرنوشت و دین و حتی …
مکان عالم ذر
_اگر چه اختلاف نظرهایی درباره مکان پیمان سپاری انسان وجود دارد ،اما دست یابی به شناخت این مکان چندان کار دشواری نیست.
ابن عباس میگوید : وقتی آدم از اعمال حج خود فارغ شد و در وادی نعمان که پشت کوه عرفات است خوابید ، خدای تعالی همه ذریه او را تا روز قیامت از پشت او بیرون آورد و آدم آنها را مشاهده کرد .
اما مکانی را که روایات به آن اشاره دارند ، مکه و در کنار حجرالاسود است ، این نقطه از زمین از اهمیت بالایی برخوردار است.
امام رضا (ع):
«علت دست کشیدن بر حجرالاسود این است که وقتی خدای تعالی از فرزندان آدم (ع) پیمان گرفت آن پیمان را در خود جای داد و از همین روست که مردم مکلف شده آمد این عهد را تازه کنند .»
روایات فراوانی وارد شده است که خداوند حجرالاسود را که از فرشته های بزرگ بود در کنار کعبه قرار داد و او را شاهد بر پیمان انسان ها کرد و در آینده یعنی روز قیامت به این پیمان ها اقرار خواهد کرد و برای همین است که به فتوای فقها، مومنین هنگام دست کشیدن بر حجرالاسود این پیمان را یاد آوری می کنند .
(بکیر بن اعین گوید : امام صادق (ع) به من فرمود آیا میدانید حجرالاسو چه بود ؟ عرض کردم نه,
فرمود : فرشته بزرگی از فرشتگان عظیم نزد خدای عز و حل بود .
وقتی خداوند از فرشته ها پیمان گرفت ، اولین کسی که به او اقرار کرد این فرشته بود و برای همین او را بر همه خلقش امین قرار داد و پیمانی آنها را در وجود او به ودیعه گذارد .)
زمان عالم ذر
_ذهن جستجوگر انسان میخواهد بداند که این واقعه بسیار مهم بشری در کدام زمان اتفاق افتاد.
بدون شک زمان تحقق ماجرای بزرگ عالم میثاق ، قرین خلقت آدم (ع) بوده است. زیرا از روایات استفاده میشود که خداوند همه انسان ها را از خاک آفرید و از آنها پیمان گرفت . طبعا آدم (ع) هم یکی از آنان بوده است که پیمان سپرد و آن گاه پا به عرصه آفرینش خود در نشأت فعلی گذارد .
امام کاظم (ع) میفرماید:
«خداوند پیامبران و جانشینان آنها را روز جمعه آفرید و جمعه همان روزی است که خداوند از آنها پیمان گرفت .»
همانگونه که در روایات فراوانی آمده است ، روز جمعه و روز اول فروردین که نوروز خوانده میشود از اهمیت بسزایی برخوردار اند
و
وقایع بسیار مهمی در آنها تحقق یافته و خواهد یافت . گویا نوروز معتدل ترین روز سال و جمعه مبارک ترین روز هفته است
که اگر این دو روز مطابق گردند ، آن روز از اهمیت و برکات فوق العاده ای برخوردار خواهد شد .
واقع پیمان گیری خدای تعالی و امور جانبی آن در روز جمعه ای انجام گرفته که نوروز بوده است و انتخاب چنین روزی از عنایات خدای مهربان و صالح الهی او نشأت گرفته است .
امام صادق (ع) به معلی فرمود :
«ای معلی! نوروز همان روزی است که خداوند از بندگان پیمان گرفت که او را بپرستند و به او شرک نورزند و با تعالیم رسولان و حجت ها و اولیای او دینداری کنند.
جمع بندی و نتیجه گیری:
(عالم ذر یا همان الست یا به تعبیر دیگری عالم قالو بلی, همان جا یا زمانی است که درآن از آدم (ع) و نسل او پیمانی مبنی بر بندگی خدا گرفته شد و آن جا طبق مشهور ترین قول مکه و در کنار حجرالاسود است و زمان آن همنشین با خلقت آدم (ع) است ).
کتاب نامه :
عالم ذر( آغاز شگفت انگیز زندگی انسان)، محمد رضا اکبری
عالم ذر (با تبیین و برسی و نقد نظریات موجود ) محمد مصطفائی هرسینی
عالم ذر (میعاد گاه عهد امام و عهد با امام ) اسماعیل شفیعی سروستانی
انسان و عالم ذر ( حقیقت و جایگاه قرآنی آن ) محمد بیابانی اسکویی
مفهوم و مصداق عالم ذر (از دیدگاه صدر المتالهین شیرازی و علامه طباطبایی ) علی محمد سجادی.
ثبت دیدگاه